در آزمون کارشناسی ارشد سال 92 (بهمن 91) در درس آمار و روش تحقیق بیشترین حجم سوالات آزمون به حوزه دانش و مباحث مختلف مربوط می‌شود و تنها یک سوال محاسبه‌ای از مبحث واریانس، که به طور معمول از آن سوال طرح می‌شود، مطرح شده است.

سوالات آمار توصیفی و تحقیقات کیفی نظر ویژه‌ی طراحان سوال را در این آزمون به خود اختصاص داده‌اند (که این روند حتی در طراحی سوالات آزمون دکتری نیز مشهود است و دلیل آن توجه روز افزون جوامع دانشگاهی به روش‌های تحقیق کیفی و آمیخته در دهه گذشته می‌باشد.)

سوالات آزمون 91 دارای سطح دشواری بالاتری بوده و نسبت به سوالات آزمون 92 تنها مباحث حفظی ساده را مورد پرسش قرار نمی‌دهد، به عبارتی آمار استنباطی حوزه اصلی طرح سوالات بوده است؛ بالعکس آزمون سال 92 که آمار توصیفی مبنای طرح سوالات، حتی در قسمت‌های غیر توصیفی قرار گرفته است و سوالات حفظی اکثریت سوالات را به خود اختصاص داده‌اند. گزینه‌های آزمون 91 نسبت به 92 طولانی‌تر و سوالات دامنه گسترده‌تری از دانش مفهومی فرد را به چالش می‌کشد. تعداد سوالات محاسباتی آزمون 91 بیشتر از سال 92 می‌باشد و سطح دشواری این سوالات نیز بالا است. اما در مورد مباحث مورد سوال، به نظر می‌رسد در آزمون سال 92 جامعیت طرح تست از کلیه مباحث، بیشتر از آزمون سال 91 می‌باشد. این در حالیست که در هر دو آزمون به مبحث روایی و پایایی، مساله و فرضیه و جامعه، نمونه و روش نمونه‌گیری، توجه ویژه‌ای شده است.

نکته قابل توجه آن که در آزمون 92 از مبحث مربوط به تحقیق آزمایشی، که هر ساله اکثراً موضوع تست‌های متعدد بود، سوالی مطرح نشده است.

در آزمون کارشناسی ارشد سال 92 (بهمن 91) در رشته علوم تربیتی 1 گرایش کودکان استثنایی تغییری در تعداد سوالات نسبت به سال 91 مشاهده نشد و همچنان 20 سوال داشت. مباحثی که در آزمون سال 91 مورد نظر طراحان تست بود در آزمون 92 تغییراتی در مباحث وجود داشت که درسال گذشته سوالی از آن‌ها طرح نشده و امسال (92)‌ سوالات زیادی را به خود اختصاص داده بود مانند مبحث هوش و مبحث اختلالات رشد، در سایر مباحث نیز تفاوت‌هایی در تعداد سوالات نسبت به سال گذشته مشاهده می‌شد.

در مجموع می‌توان گفت آزمون این درس در هر 2 سال از میزان دشواری یکسانی برخوردار بوده است.

در آزمون کارشناسی ارشد سال 92 (بهمن 91) همانند سال گذشته از درس روانشناسی رشد 20 سوال نسبتاً دشوار طرح شده بود. طبق آنچه پیش بینی می‌شد باز مباحث پیاژه، کلبرگ، اریکسون و روان تحلیل‌گری در اولویت سوالات مهم قرار داشتند. سوالات آزمون سال 92 از نظر پراکندگی سوالات نیز در حد استاندارد بوده و مباحث دوران کودکی، کلیات روان شناسی رشد و نظریه های کلاسیک رشد نیز دور از نظر نبوده است و در کل طراحان به بررسی اطلاعات داوطلبان در همه حیطه‌های اصلی رشد پرداخته‌‌اند. برای آزمون سال 93 نیز لازم است که داوطلبان عزیز به مباحث پایه روان‌شناسی رشد یعنی نظریات پیاژه، نظریه اخلاقی کلبرگ، اریکسون و هویت‌یابی مارسیا که در آزمون 92 در میان مباحث دیده نشده است و البته بیماری‌ها و مراحل رشدی نیز بپردازند چون با بررسی سوالات آزمون‌های چند سال قبل می‌توان به این مطلب پی برد که ممکن است مباحثی که در آزمون 92 مدنظر طراحان تست نبوده است در سال آینده مورد توجه قرار گرفته و سوالاتی از آن‌ها طرح شود.

در آزمون کارشناسی ارشد سال 92 (بهمن 91) درس روان شناسی تربیتی، همانند سال گذشته دارای 20 سوال بوده اما از نظر ضریب دشواری در سطح بالاتری قرار داشته است. آزمون سال 92 از نظر فراوانی سوال نیز جالب توجه بوده و بیشترین سهم در زمینه طرح سوال مربوط به بخش خبرپردازی و حافظه بوده است. در آزمون 92 به طرح یک سوال از مبحث لوین که مربوط به کتاب نظریه‌های یادگیری هرگنهان و اولسون ترجمه سیف بوده است نیز پرداخته و برخلاف سال‌های گذشته از مباحث پیاژه و رفتارگرایی و اصلاح رفتار سوال چندانی طرح نشده بود و بیشتر جهت گیری سوالات مربوط به مباحث حافظه، سبک‌ها و یادگیری بوده است و سوالات به روشنی در حیطه روان شناسی تربیتی طراحی شده است.

لذا لازم است داوطلبان عزیز دقت داشته باشند که عدم طرح سوالاتی از مباحث گشتالت، پیاژه ، رویکرد سازندگی و غیره به معنای عدم ضرورت مطالعه این مباحث نمی‌باشد. پراکندگی سوالات در هر سال متغیر بوده و احتمال وجود سوالاتی از مباحث فوق در آزمون سال 93 وجود دارد. ضمن اینکه بهتر است علاوه بر کتاب‌های روان شناسی پرورشی نوین دکتر سیف و روان شناسی تربیتی دکتر کدیور مباحث مربوط به گشتالت و روان‌شناسی اجتماعی از کتاب نظریه‌های یادگیری هرگنهان نیز مطالعه گردد با توجه به گستردگی علم روانشناسی و این موضوع که هر ساله ممکن است تغییراتی در نحوه طراحی سوالات اعمال شود به داوطلبان عزیز پیشنهاد می‌شود مطالعات ضمنی و آزاد در مورد دروس روانشناسی را از دست ندهند.

در طراحی سوالات آزمون سراسری سال 92 (بهمن 91) درس روان‌شناسی شخصیت از نظر تعداد سوالات تغییری با سال گذشته سال (91) نداشته و همچنان این درس با 20 سوال در آزمون گنجانده شده است تقریباً می‌توان گفت سطح سوالات در سال‌های 91 و 92 یکسان بوده اما نحوه پراکندگی سوالات حاکی از این مطلب است که نظر طراحان تست در خصوص نحوه طراحی تست‌ها و استفاده از منابع تغییر کرده و بیشتر به سمت منابع جدید رفته و از منابع قبلی کمتر سوال طراحی شده است. همچنین نکته جالب این‌که از مباحثی مثل یونگ و فروید و اریکسون و مزلو سوالی طرح نشده بود و یا از مباحثی که سال گذشته مورد نظر طراحان نبودند مثل سالیوان، بندورا و هورنای سوالات زیادی طراحی شده بود.

با بررسی سوالات 2 سال اخیر به داوطلبانی که قصد شرکت در آزمون 93 کارشناسی ارشد سراسری را دارند می‌توان توصیه کرد با توجه به تغییرات بوجود آمده در نحوه طراحی تست‌ها و تغییر منابع با گسترش دامنه مطالعاتی خود و در نظر قراردادن کلیه مباحث نسبت به کسب درصد مطلوب اقدام نمایند.

سوالات روان شناسی عمومی سال 92، همانند سال گذشته برای دومین سال متوالی 20 سوال را در مجموعه خود داشته که از نظر پراکندگی سوالات جالب توجه بوده و خیلی از مباحث سال‌های گذشته در میان سوالات دیده نشده است و یا از مباحثی سوال طرح شده که در آزمون سال قبل مد نظر قرار نگرفته بود. در میان مجموعه سوالات امسال، از کلیات روان شناسی عمومی (فصل اول هیلگارد و سانتراک)، احساس و ادراک و انگیزش بوده است و به صورت پراکنده از مبحث یادگیری، مراقبه و یک سوال از مبحث رشد و آن هم از نظریه اریکسون مطرح شده است.

لازم است که داوطلبان برای آزمون 93 علاوه بر مطالعه مباحث فوق از مبحث هوشیاری نیز غافل نباشند چون از مباحث خیلی مهم و قابل فهم برای داوطلبان بوده و قابلیت طراحی سوالات اساسی را دارد.

کتاب‌های مرجع اصلی برای روان شناسی عمومی شامل روان شناسی عمومی هیلگارد، روان شناسی عمومی حمزه گنجی و روان شناسی عمومی سانتراک می‌باشد که به داوطلبان آزمون کارشناسی ارشد سراسری 93 پیشنهاد می‌شود با مطالعه این منابع بتوانند درصد قابل قبولی در این درس با ضریب 2 بدست بیاورند.

در آزمون کارشناسی ارشد سال 92 (بهمن 91) تغییری در تعداد سوالات مشاهده نشد و مانند سال قبل با طرح 20 سوال برگزار شد.

مباحث انتخاب شده برای طرح تست در آزمون 92 تقریباً مشابه سال قبل (91) بوده و می‌توان با بررسی سوالات این 2 سال (91 و 92) دریافت که سوالات از نظر سطح دشواری تقریباً در یک سطح قرار دارند. به داوطلبان عزیزی که قصد شرکت در آزمون ورودی کارشناسی ارشد این گرایش را دارند توصیه می‌شود منابع اصلی این درس از جمله کودکان استثنایی تألیف سیف نراقی و هالاهان و کافمن را مطالعه نمایند.

در آزمون کارشناسی ارشد سال 92 (بهمن 91) رشته علوم تربیتی (2) از درس روش‌ها و فنون مشاوره مطابق سال (91) 20 سوال طراحی شده بود، تغییراتی درخصوص بودجه‌بندی طراحی سوالات مشاهده شد به عنوان مثال از مباحثی مثل آموزش و نظارت و یا سنجش و ارزشیابی که در سال 91 مد نظر طراحان تست بوده و سوالاتی از این مباحث طرح شده بود در آزمون سال 92 سوالی طرح نشده و دقیقاً برعکس این مطلب نیز مشاهده می‌شد مطالب و مباحثی که سال گذشته سوالی از آن‌ها طرح نشده بود در آزمون سال 92 مورد توجه قرار گرفته بود و همچنین سوالات از پراکندگی کمتری نسبت به سال گذشته برخوردار بودند. با بررسی سوالات سال 92 می‌توان دریافت نحوه طراحی تست‌ها بیشتر به این شیوه بوده است که سوالات در قالب یک مثال مشاوره‌ای مطرح شده است. با توجه به مباحث مورد توجه طراحان تست در آزمون سال 92 به نظر می‌رسد مطالعه منابعی مانند کتاب‌های تألیف دکتر شفیع آبادی و گلدارد برای داوطلبان سال 93 مفید باشد.

به طور کلی زبان کارشناسی ارشد در این رشته از 30 سوال عمومی و تخصصی تشکیل شده است. این سوالات از 15 سوال عمومی که شامل 10 سوال واژگان که مانند چند سال اخیر از کتاب essential words for TOEFl طراحی شده است و 5 سوال مربوط به بخش Cloze Test است که بیشتر از دانش گرامری دانشجو برای پاسخگویی استفاده کرده است. اما 15 سوال تخصصی از 3 متن تخصصی طراحی شده بود که در مقایسه با سال گذشته تقریباً در یک سطح قرار داشتند، با توجه به این موضوع که متون زبان تخصصی ممکن است هر سال از منابع متفاوت و نامشخص طرح شود، مطالعه بیشتر متون مرتبط و آشنایی با لغات و اصطلاحات تخصصی به داوطلبان توصیه می‌شود.

در آزمون کارشناسی ارشد علوم تربیتی سال 92، تعداد سوالات مطرح شده در درس سنجش و اندازه‌گیری رشته علوم تربیتی 1، 20 سوال می‌باشد، که از این 20 سوال، 5 سوال از فصل اعتبار و پایایی آزمون، 2 سوال از خطای استاندارد اندازه‌گیری، 3 سوال از فصل روایی آزمون، 3 سوال از فصل تجزیه و تحلیل سوالات آزمون، 3 سوال از فصل هنجار، 1 سوال از فصل ارزشیابی تکوینی و 2 سوال از فصل اهداف و ویژگی‌های امتحان و 1 سوال هم از محاسبه غیر واقعی مطرح شده است. بیشترین تعداد سوالات طراحی شده از فصل اعتبار و پایایی آزمون می‌باشد که نشان‌دهنده اهمیت این فصل می‌باشد. نکته‌ای که در طراحی سوال‌های سال 92 باید به آن توجه کرد مطرح شدن 3 سوال از فصول اهداف و ویژگی‌های امتحان و محاسبه غیرواقعی می‌باشد که در سال گذشته هیچ سوالی از این فصول مطرح نشده بود و از فصول طبقه‌بندی آزمون‌ها و شیوه‌های غیرمستقیم سنجش رفتار که در سال گذشته 2 سوال طرح شده بود امسال هیچ سوالی مطرح نشده بود در سوالات طراحی شده بیشتر جنبه مفهومی و محاسباتی لحاظ شده بود.

سوالات تفاوت چندانی با آزمون‌ سال قبل ندارد اما در مبحث هنجاریابی یک سوال با شیوه‌ای جدید و زیرکانه طرح شده که شاید بتوان گفت دشوارترین سوال این آزمون می‌باشد (سوال 160)

در آزمون کارشناسی ارشد سال 92 (بهمن 91) همانند سال گذشته درس کاربرد آزمون‌ها با 20 سوال در آزمون قرار گرفت.

تغییر چندانی در مباحث بوجود نیامده اما از نظر تعداد تست‌ها در بودجه‌بندی مباحث تغییراتی وجود داشت به عنوان مثال از مسائل آماری که سال (91)، 2 سوال در آزمون طرح شده بود امسال (92) سوالی مطرح نشده بود و یا از مبحث نظریه‌های هوش و آزمون‌های هوش که در هر دو مورد افزایش تعداد سوالات مشاهده شد. در خصوص درس کاربرد آزمون‌ها و منابع مد نظر طراحان باید گفت تغییر چشمگیری در طرح سوالات از منابع جدید را شاهد بودیم به صورتی که منابع طرح سوال از کتاب دکتر کرمی به منابع جدیدتری مثل مارنات، گنجی و بهرامی تغییر کرده بودند به داوطلبان شرکت در آزمون سراسری 93 پیشنهاد می‌شود با بررسی سوالات 92 و آشنایی با تغییر نظرات طراحان تست و مطالعه منابع جدید خود را برای کنکور سال آینده آماده نمایند.

در آزمون کارشناسی ارشد سال 92 (بهمن 91) نسبت به آزمون‌ سال قبل (91) تغییری در تعداد سوالات مشاهده نشد و همچنان برای این درس 20 سوال طرح شده بود. می‌توان گفت روند سوالات 92 نیز تغییر خاصی نداشته به جز مواردی که در چند نمونه از سوالات دیده شد و لازم بود تا داوطلب لزوماً منبع مورد نظر طراح تست را مطالعه و مطلب مورد نظر را حفظ کرده باشد تا بتواند به سوالات پاسخ صحیح بدهد. به عنوان مثال در برخی از سوالات منطقاً چند گزینه صحیح است اما در منبعی خاص تنها یک مورد صحیح دانسته شده است و یا در چند مبحث مثل رابطه مشاوره‌ای و روش‌های شناخت فرد با افزایش تعداد تست‌ها روبه‌رو هستیم و می‌توان گفت نسبت به آزمون سال گذشته (91) سوالات از پراکندگی کمتری برخوردارند.

با بررسی سوالات 91 و 92 با توجه به این‌که سوالات در هر 2 سال تقریباً از سطح دشواری یکسانی برخوردار بودند می‌توان به داوطلبان آزمون کارشناسی ارشد سال 93 پیشنهاد کرد منابعی مثل کتاب دکتر شفیع آبادی ـ بیرجندی و گلدارد را مورد مطالعه قرار دهند.

در آزمون‌ سال 92 (بهمن 91) تعداد سوالات درس نظریه‌های مشاوره و روان درمانی مانند آزمون سال گذشته (91) 20 سوال بوده است سوالات از نظر سطح دشواری تقریباً در یک سطح بوده اما پراکندگی سوالات خیلی خوب رعایت نشده است به عنوان مثال در این درس هیچ سوالی از مبحث مهم راجرز که سال گذشته 2 سوال از آن طرح شده بود طرح نشده و یا مبحث یونگ که سال گذشته (91) در آزمون سوالی نداشته اما در آزمون (92) 1 سوال از آن مطرح شده بود.

بنابراین با بررسی سوالات سال 92 و مقایسه آن با سال گذشته می‌توان به این نتیجه رسید که طراحان سوال تمایل به طرح سوال از مباحث جدیدتر و فرعی‌تر نشان داده و به داوطلبان عزیزی که قصد شرکت در آزمون‌ کارشناسی ارشد سال 93 (بهمن 92) را دارند توصیه می‌شود حیطه مطالعاتی خود را وسیع‌تر کرده و حتماً کلیه منابع را مورد مطالعه قرار دهند.

*منبع : مدرسان شریف