وقتی چمدان نخبگان بسته می شود

هنگامی که آخرین چمدانش را بست رو به مادر کرد و حلالیت خواست و خواهر کوچکش با در دست داشتن کلام الله مجید و یک لیوان آب به همراه پدرش دم در منتظر بدرقه حسین بود…نخبگان و دانشجویان ممتاز در هر کشوری به منزله ثروتی معنوی برای آن سرزمین به شمار می روند چرا که آنان می توانند ضامن آینده ای درخشان برای آن دیار به شمار روند.
حسین 24 ساله و فارغ التحصیل رشته مکانیک دانشگاه علم و صنعت با هزاران امید و آرزو دل از خانواده بریده است تا شاید در آنسوی دنیا به آرزوهای خویش دست یابد.
معضل فرار مغزها و نخبگان همیشه یکی از مباحثی بوده که در اغلب دانشگاه های معتبر کشور شاهد آن بوده ایم و کارشناسان موارد مختلفی برای بروز چنین امری را بیان می کنند؛ از جمله اینکه در کشور توجه خاصی به جایگاه علم و دانش نمی شود.
یک کارشناس می گوید یکی از عواملی که دانشجویان بسیاری را به کشور غربی می کشاند، امکانات تحصیلی، تحقیقی و اعطای کمک های تحصیلی رفاهی و بورسیه ها است؛ همین طور، در سال های اخیر تعداد دانشگاه های داخل کشور بدون هیچ گونه برنامه مدونی و یا تناسب رشته ها با مشاغل گسترش یافته اند و توجه بیشتر به ارزش های کمی و کیفی بوده است به طوری که روش های تدریس بسیاری از کلاس ها صرفا مبتنی بر تئوری ها و حفظیات قدیمی و سنتی است.
حسین هنگام خداحافظی در آغوش مادرش به آرامی نجوا می کند که باز خواهد گشت و پدر خانواده نیز برای تسکین آلام همسرش شعر یوسف گم گشته باز آید به کنعان غم مخور را زمزمه می کند؛ اما همه آنان می دانند که شاید دیگر بازگشتی وجود نداشته باشد!
برخی دانشجویان دانشگاه های معتبر کشور از همان ترم اول ارشد و یا دکتری خودشان به دنبال گرفتن پذیرش از دانشگاه های اروپایی و آمریکایی هستند به همین دلیل از افرادی که در سال های بالاتر تحصیل می کنند، مشورت می گیرند یا اینکه خودشان با کسب اطلاع از سایت های دانشگاهی با روش های مختلف اپلای(اخذ پذیرش تحصیلی) آشنا می شوند.
یک کارشناس در این زمینه می گوید بسیاری از دانشگاه های ایرانی برای مراکز علمی سایر کشورها شناخته شده هستند و بر همین اساس بدون دریافت هزینه ای دانشجویان دانشگاه مذکور را پذیرش می کنند؛ موضوع تحصیل در خارج از کشور، یکی از موضوعاتی است که بین دانشجویان زیاد دیده و شنیده می شود و همین صحبت های دائمی، دانشجویان را برای ادامه تحصیل در خارج از کشور وسوسه می کند.
حسین نیز جزء همین افرادی بود که با همکلاسی های خویش به این نتیجه رسیده بود که می تواند به سبب رزومه علمی مناسب و مطلوبی که دارد؛ بورسیه ای از یکی از دانشگاه های معتبر آمریکایی و یا کانادایی دریافت کند.
دکتر نوید اصلان پور یک استاد دانشگاه، مساله اصلی مهاجرت نخبگان را اشتغال آنها عنوان کرد و گفت: باید توجه به کسب و کار و حمایت جدی از شرکت های دانش بنیان از اولویت های اصلی کشور به شمار رود.
وی معتقد است که به روز نبودن اطلاعات، استفاده از روش های سنتی و قدیمی و ابزار های غیر استاندارد، پایین بودن میزان تحقیق و پژوهش در مراکز علمی و عدم هماهنگی بین تحقیقات و کار برد آنها و تخصیص بودجه نا کافی به امر تحقیق و پژوهش، ترویج و گسترش مدرک گرایی، از عوامل دیگری هستند که بیشترین نا رضایتی را در بین دانشجویان به دنبال داشته است.
اصلان پور مدعی است که مسایل اقتصادی شامل حقوق و مزایا برای آینده شغلی نخبگان، مسایل سیاسی و قانونی، اجتماعی، فقدان شایسته سالاری، انحصار دولتی، امید به آینده، و غیره باعث شده تا مغزهای کشور قصد مهاجرت داشته باشند و شاید اصلا به برگشتن هم فکر نکنند.
فرار مغزها و مهاجرت نخبگان طی سالیان گذشته باعث تاسف و تاثر بسیاری شده و مسئولان نیز برای کاهش آن، دست به اقداماتی مانند راه اندازی بنیاد ملی نخبگان، افزایش ظرفیت پذیرش دانشجو، تسهیلات ورود به مقاطع بالاتر برای استعدادهای درخشان و غیره زدند.
پس از پیروزی حجت الاسلام والمسلمین دکتر حسن روحانی در یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری یکی از مسائل مهم دولت اعتدال و توسعه در حوزه علمی کشور روند صعودی خروج نخبگان بود و بر همین اساس سعی کردند با برنامه ریزی های منسجم و علمی و مهیا ساختن شرایط لازم علاوه بر کاستن از شدت این امر، نمودارش را نیز نزولی کنند.
قائم مقام بنیاد ملی نخبگان از افزایش بازگشت نخبگان به کشور در ماه های اخیر خبر داد و گفت: هم اکنون این آمار به 100 نفر افزایش یافته و اغلب فارغ التحصیلان از دانشگاه های آمریکایی، اروپایی، ایتالیا، انگلستان، ام آی تی، میشیگان و استنفورد هستند.
سعید سهراب پور ضمن ابراز خرسندی از بازگشت نخبگان به کشور اظهار داشت: پس از ایجاد «معاونت بین الملل» در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری یک سری اقدامات ویژه ای برای بازگشت آن ها انجام شد.
بر اساس این گزارش هر چند که جستجوهای خبرنگار ایرنا در راستای یافتن آماری در این زمینه راه به جایی نبرد و وزارت علوم اعلام کرد که چنین آماری را در این زمینه ندارد اما بر پایه اطلاعات میدانی کارشناسان بر این باورند که نرخ خروج نخبگان از کشور طی 2 سال گذشته افزایشی نداشته است.
رییس سازمان امور دانشجویان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در این زمینه به خبرنگار ایرنا اظهار کرد: آمار دقیقی از خروج فارغ التحصیلان و نخبگان وجود ندارد که یکی از دلایل آن این است که بخشی از فارغ التحصیلان که تسویه حساب با دانشگاه ها می کنند؛ مستقیما اقدام به خروج از کشور می کنند.
مجتبی صدیقی گفت: این بخش از دانشجویان کاری با وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ندارند و بر اساس خواسته های خویش اقدام به مهاجرت می کنند.
وی افزود: بخشی از دانشجویان هم که مراجعه به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری می کنند ضمن تسویه حساب از شرایط و امتیازات دانشگاه های بین المللی آگاه می شوند اما در مورد مهاجرتشان دیگر مشورتی نمی گیرند.
معاون دانشجویی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری ادامه داد: به سبب دلایل ذکر شده و سایر موارد تاکنون مجموع آمار مستقلی به معنای جمع بندی تعداد خروج فارغ التحصیلان دانشگاهی از کشور وجود ندارد.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: البته یکی از سیاست های سازمان امور دانشجویان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری طی سال آینده جمع آوری چنین اطلاعاتی است.
صدیقی یادآور شد: خوشبختانه طی دولت یازدهم اقدامات مناسبی در این زمینه انجام شده که از جمله آنها افزایش کمیت دوره های تحصیلات تکمیلی در کشور است.
وی اظهار داشت: این امر بدان معناست که باید ظرفیت های ورود به دانشگاه های کشور در مقاطع دکتری و ارشد را افزایش دهیم.
رییس سازمان امور دانشجویان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری گفت: این روند به طور حتم سبب کمتر شدن نیاز دانشجویان برای رفتن به دانشگاه های خارج از کشور می شود.
وی افزود: همچنین افزایش کیفیت دوره های تحصیلات تکمیلی که به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ نیازمند برنامه ریزی های بیشتر، دقیق تر و علمی تر است.
وی ادامه داد: این امر بدان معناست که وزارت علوم باید کاری کند که فرزندان این سرزمین احساس کنند که با ماندن در کشور همان کیفیتی را در امر آموزش دریافت خواهند کرد که احتمالا در سایر کشورها دریافت می کنند.
صدیقی یادآور شد: اگر نگویم حداقل باید با کشورهای پیشرفته طراز اول دنیا برابری کنیم اما دیگر نباید به گونه ای باشد که دانشجو احساس کند که سفر به کشورهایی که رتبه های پایین تر علمی دارند؛ برایش مفیدتر است.
وی خاطرنشان کرد: بالطبع باید کیفیت دانشگاه های کشور در مقاطع تحصیلات تکمیلی به جایی برسانیم که دانشجویان از رفتن با سایر کشورها بی نیاز شوند.
معاون دانشجویی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری اظهار کرد: همچنین در بخش کیفیت هر چند که اعزام دانشجویان با هزینه دولت را در طی 2 سال گذشته کاهش داده ایم؛ اما دوره های کوتاه مدت دکتری و فرصت های مطالعاتی را هر ساله افزایش می دهیم.
وی گفت: یعنی دانشجویی که در مقطع دکتری داخل کشور است امکان حضور و دریافت فرصت مطالعاتی 6 یا 9 ماهه برایش مهیا می کنیم.
صدیقی افزود: البته در این راستا سرویس ها و خدماتی که دانشگاه ها در زمینه هایی همچون خوابگاه ها و تغذیه های مناسب می دهند؛ نیز تاثیرگذار است چرا که افزایش کیفیت این بخش سبب کاهش تمایل خروج افراد از کشور و مهاجرت آنان برای ادامه تحصیل خواهد شد.
وی ادامه داد: به طور کلی همانگونه که همگان مطلع هستند وزارت علوم هیچگاه نمی تواند مانع خروج دانشجویان و فارغ التحصیلان از کشور شود چرا که شهروندان در انتخاب نوع زندگی و تحصیلات آزاد هستند.
رییس سازمان امور دانشجویان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری خاطرنشان کرد: وزارت علوم در دولت یازدهم اهتمام ویژه ای برای افزایش کمیت و کیفیت مراکز علمی دارد.
وی تصریح کرد: خوشبختانه در امر کمیت اقدامات مناسب و مطلوبی شده است اما در بخش کیفیت باید اذعان کنم که باید تلاش بیشتری صورت گیرد.
معاون دانشجویی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری تاکید کرد: مولفه امیدهای اجتماعی نیز در امر مهاجرت نخبگان بسیار موثر است و خوشبختانه طی دولت یازدهم شاهد افزایش آمار خروج نخبگان از کشور نبوده ایم.
حسین با بدرقه خانواده اش از زیر قرآن عبور کرد و خواهرش آب لیوان را به روی زمین پاشید تا شاید پس از اتمام دوره تحصیلاتش بار دیگر خانواده مسعودی همچون گذشته دور هم جمع و در غم و شادی های یکدیگر شریک شوند.
هواپیما میان صدای باد و غرش موتور از باند فرودگاه بلند می شود و حسین در حالی که با نوک سرانگشتانش روی پنجره هواپیما خطوط نامفهومی می کشد؛ به تصورات و سودای خود فکر می کند.
گزارش از: حمید بازگشا

ارسال دیدگاه

0

  عضویت  
اطلاع از

تبلیغات متنی