ریتالین داروی محرکی از خانواده مواد آمفتامینی است و نام ژنریک این دارو متیل فنیدیت است. ریتالین در درمان بیماری بیش‌فعالی و کم‌توجهی کودکان و نوجوانان به‌کار می‌رود.

ریتالین دارویی است که توسط نوجوانان و جوانان (محصلین و دانشجویان) در شب‌­های امتحان و به‌طور عمده برای بهبود تمرکز و کاهش خواب مورد استفاده قرار می‌گیرد. گزارشاتی وجود دارد که فروش این دارو در دوره‌های برگزاری امتحانات تا 50% افزایش می‌یابد.

یکی از علل شیوع قابل توجه مصرف این دارو عدم اطلاع از عوارض جانبی آن است، عوارضی از قبیل تهوع و استفراغ، بی‌اشتهایی، بی‌خوابی، افزایش اضطراب، احساس سرگیجه و سردرد، خارش و جوش‌های پوست و در مواردی بروز حالت‌های روان‌پریشی است.

عوارض مصرف طولانی‌مدت ریتالین یا مقدار زیاد و خودسرانه آن می‌تواند از این هم خطرناک‌تر باشد و حتی موجب مرگ در نوجوانان و جوانان می‌شود.

ریتالین در موارد مصرف خودسرانه، پتانسیل بالای اعتیادآوری دارد و این نوع مصرف با شرایطی که این دارو توسط پزشک (روانپزشک) برای درمان اختلال بیش‌فعالی و کم‌توجهی در کودکان و نوجوانان به‌کار می‌رود، متفاوت است و مصرف ریتالین در درمان این اختلال باعث اعتیاد نمی‌شود.

مطالعات نشان می‌دهد که مصرف همزمان ریتالین با الکل می‌تواند عوارض جانبی ناشی از مصرف آن را به‌طور قابل توجهی افزایش دهد و شانس مرگ ناشی از مصرف آن را افزایش می‌دهد.

فروش ریتالین برای درمان اختلال بیش‌فعالی و کم‌توجهی و به‌طور کلی مصارف پزشکی، با نسخه پزشک است و معمولاً در داروخانه‌های منتخب و با تشکیل پرونده برای بیمار صورت می‌پذیرد ولی متأسفانه همچون بعضی از داروهای دیگر که قابلیت سوء مصرف دارند از تعداد معدودی داروخانه‌ها نشت می‌کند و به‌ویژه در فصول برگزاری امتحانات به‌دلیل افزایش تقاضا در دسترس نوجوانان و جوانان قرار می‌گیرد.

یک مطالعه در کشور آمریکا به‌روی دانشجویان کالج نشان داد که 29% آنهایی که مصاحبه شدند، سابقه مصرف ریتالین داشتند. در یک مطالعه طولی در یک دوره چهارساله مشخص شد که شیوع سالیانه مصرف آمفتامین در دانش‌آموزان پایه‌های هشتم، دهم و دوازدهم به‌ترتیب 2.7، 4.3 و 4.5 گزارش شده است. در همین دوره شیوع یک‌ساله در دانشجویان حدود 5درصد گزارش شد.

مطالعات در داخل کشور نشان می­‌دهد مصرف «ریتالین» در دانشجویان بعد از الکل، مواد خانواده حشیش، تریاک و ترامادولرتبه پنجم را به خود اختصاص می­‌دهد.

ایرج حریرچی در نشست خبری سخنگوی وزارت بهداشت در تشریح خطرات مصرف قرص ریتالین در  خرداد ماه اظهار داشت: مصرف این قرص در ایام امتحانات 50 درصد افزایش می‌یابد، درحالیکه این قرص برای کودکان بیش فعال موثر است.

سخنگوی وزارت بهداشت ادامه داد: عوارض قرص ریتالین شامل تهوع، سرگیجه، بی اشتهای، روان پریشی و در نهایت مرگ مصرف کننده را همراه دارد.

حریرچی درباره وضعیت مصرف دخانیات در کشور نیز تصریح کرد: در سال 7 میلیون نفر در دنیا به دلیل مصرف دخانیات جان خود را از دست می‌دهند که 900 هزار نفر از جانباختگان کسانی هستند که سیگاری نبوده ولی در مواجهه با دود دسته دوم سیگاری‌ها قرار گرفتند.

معاون کل وزارت بهداشت با اشاره به اینکه طبق تحقیقی در بین نوجوانان ایرانی مشاهده شده است که 76 درصد آنان از مضرات دخانیات اطلاع دارند ولی سیگار می‌کشند، گفت: این در حالی است که 3.4 نوجوانان بین سنین 13 تا 15 سال مصرف کننده دخانیات هستند.

حریرچی ادامه داد: برای کاهش مصرف دخانیات 6 برنامه وجود دارد از جمله در گام نخست پایش، حفاظت، کمک به ترک، ممنوعیت تبلیغ و ترویج و افزایش مالیات بر خرده فروشی سیگار که ایران در 5 برنامه نخست موفق بوده است.

سخنگوی وزارت بهداشت با تشریح چالش افزایش مالیات بر خرده فروشی سیگار در ایران عنوان کرد: این در حالی است که براساس گزارشات بین المللی بهترین روش کاهش مصرف سیگار به خصوص در نوجوان افزایش قیمت سیگار است که در 58 کشور جهان این کار صورت پذیرفته است.

حریرچی خاطرنشان کرد: در کشورهای توسعه یافته مالیات سیگار در عرضه خرده فروشی بالغ بر 80 درصد قیمت نهایی سیگار است ولی در ایران در سال 96 بالغ بر 5 درصد بود و در نهایت در سال 97 به 20 درصد افزایش یافت که هنوز هم با مالیات سیگار دیگر کشورها بسیار فاصله دارد یعنی سیگار در ایران بسیار ارزان است.