سوالات آزمون کارشناسی ارشد درس اصول فلسفه تعلیم و تربیت رشته علوم تربیتی 1 همانند سال گذشته (91) 20 سوال بود که از این 20 سوال، 2 سوال از مبحث کلیات فلسفه، 2 سوال از مبحث مسائل اساسی فلسفه تعلیم و تربیت و 2 سوال از مبحث تعلیم و تربیت و فلسفه، 1 سوال از اصول تعلیم و تربیت، 5 سوال از مبحث مکاتب فلسفی تعلیم و تربیت، 3 سوال از مبحث فلسفه اسلامی، 2 سوال از مبحث نظریه‌های فلسفی آموزش و پرورش و 3 سوال از مبحث مفاهیم فلسفه آموزش و پرورش بود.

اگر چه تعداد سوالات مطرح شده از مکاتب فلسفی نسبت به سال گذشته از 8 سوال به 5 سوال کاهش یافته اما همانند سال‌های قبل این مبحث بیشتر سوال‌های مطرح شده را به خود اختصاص داده است که نشان از اهمیت این فصل دارد. نکته قابل توجه در مورد طراحی سوالات امسال مطرح نشدن هیچ سوالی از مبحث فلاسفه یونان بود. تمامی سوالات مطرح شده حفظی بوده و هیچ سوال مفهومی و استنباطی وجود نداشت، در مجموع میزان دشواری سوالات سال گذشته (91) نسبت به امسال (92) بیشتر بوده است.

در آزمون کارشناسی ارشد سال 92 (بهمن 91) در درس آمار و روش تحقیق بیشترین حجم سوالات آزمون به حوزه دانش و مباحث مختلف مربوط می‌شود و تنها یک سوال محاسبه‌ای از مبحث واریانس، که به طور معمول از آن سوال طرح می‌شود، مطرح شده است.

سوالات آمار توصیفی و تحقیقات کیفی نظر ویژه‌ی طراحان سوال را در این آزمون به خود اختصاص داده‌اند (که این روند حتی در طراحی سوالات آزمون دکتری نیز مشهود است و دلیل آن توجه روز افزون جوامع دانشگاهی به روش‌های تحقیق کیفی و آمیخته در دهه گذشته می‌باشد.)

سوالات آزمون 91 دارای سطح دشواری بالاتری بوده و نسبت به سوالات آزمون 92 تنها مباحث حفظی ساده را مورد پرسش قرار نمی‌دهد، به عبارتی آمار استنباطی حوزه اصلی طرح سوالات بوده است؛ بالعکس آزمون سال 92 که آمار توصیفی مبنای طرح سوالات، حتی در قسمت‌های غیر توصیفی قرار گرفته است و سوالات حفظی اکثریت سوالات را به خود اختصاص داده‌اند. گزینه‌های آزمون 91 نسبت به 92 طولانی‌تر و سوالات دامنه گسترده‌تری از دانش مفهومی فرد را به چالش می‌کشد. تعداد سوالات محاسباتی آزمون 91 بیشتر از سال 92 می‌باشد و سطح دشواری این سوالات نیز بالا است. اما در مورد مباحث مورد سوال، به نظر می‌رسد در آزمون سال 92 جامعیت طرح تست از کلیه مباحث، بیشتر از آزمون سال 91 می‌باشد. این در حالیست که در هر دو آزمون به مبحث روایی و پایایی، مساله و فرضیه و جامعه، نمونه و روش نمونه‌گیری، توجه ویژه‌ای شده است.

نکته قابل توجه آن که در آزمون 92 از مبحث مربوط به تحقیق آزمایشی، که هر ساله اکثراً موضوع تست‌های متعدد بود، سوالی مطرح نشده است.

در مقایسه آزمون کارشناسی ارشد سال 91 و 92 می‌توان گفت، در هر دو آزمون حجم عمده سوالات را کلیات، تعاریف و مفاهیم تعلیم و تربیت تشکیل می‌دهند و پس از آن مبحث ویژگی‌های نظام تربیت اسلام از بیشترین حجم سوالات برخوردار است و سپس مباحث مراحل تعلیم و تربیت، اهداف و اصول روش‌های تربیتی.

در مورد سختی سوالات، از آن جهت که سوالات بیشتر در زمینه حفظیات مطرح شده‌اند، تفاوت محسوس از نظر دشواری بین دو سال مشاهده نمی‌شود و یک رابطه خطی میان دو آزمون با توجه به پررنگ بودن بخش کلیات و مفاهیم به چشم می‌خورد. این در حالیست که آزمون 91 در پرداختن به جزئیات قوی‌تر عمل کرده و از این جهت می‌توان سطح دشواری آن را نسبت به آزمون 92 که بیشتر اسامی و عنوان عمده را مورد سوال قرار داده، بالاتر دانست.

در آزمون کارشناسی ارشد سال 92 (بهمن 91) رشته علوم تربیتی 1 همانند سال گذشته (91) برای درس تکنولوژی آموزشی 20 سوال در نظر گرفته شده بود و می‌توان گفت تنها تغییری که ایجاد شده بود در نحوه بودجه‌بندی و تعداد سوالات طراحی شده بود. به عنوان مثال از مبحث طراحی در سال گذشته تنها 1 سوال طرح شده بود در حالی‌که در آزمون سال (92) از این مبحث 7 سوال طراحی شده و با بررسی سوالات 2 سال اخیر می‌توان گفت نسبتاً سطح دشواری سوالات در یک سطح بوده و منابع پیشنهادی مبانی نظری تکنولوژی آموزشی هاشم فردانش و مقدمات تکنولوژی آموزشی خدیجه علی آبادی است.

در آزمون کارشناسی ارشد سال 92 (بهمن 91) درس روان شناسی تربیتی، همانند سال گذشته دارای 20 سوال بوده اما از نظر ضریب دشواری در سطح بالاتری قرار داشته است. آزمون سال 92 از نظر فراوانی سوال نیز جالب توجه بوده و بیشترین سهم در زمینه طرح سوال مربوط به بخش خبرپردازی و حافظه بوده است. در آزمون 92 به طرح یک سوال از مبحث لوین که مربوط به کتاب نظریه‌های یادگیری هرگنهان و اولسون ترجمه سیف بوده است نیز پرداخته و برخلاف سال‌های گذشته از مباحث پیاژه و رفتارگرایی و اصلاح رفتار سوال چندانی طرح نشده بود و بیشتر جهت گیری سوالات مربوط به مباحث حافظه، سبک‌ها و یادگیری بوده است و سوالات به روشنی در حیطه روان شناسی تربیتی طراحی شده است.

لذا لازم است داوطلبان عزیز دقت داشته باشند که عدم طرح سوالاتی از مباحث گشتالت، پیاژه ، رویکرد سازندگی و غیره به معنای عدم ضرورت مطالعه این مباحث نمی‌باشد. پراکندگی سوالات در هر سال متغیر بوده و احتمال وجود سوالاتی از مباحث فوق در آزمون سال 93 وجود دارد. ضمن اینکه بهتر است علاوه بر کتاب‌های روان شناسی پرورشی نوین دکتر سیف و روان شناسی تربیتی دکتر کدیور مباحث مربوط به گشتالت و روان‌شناسی اجتماعی از کتاب نظریه‌های یادگیری هرگنهان نیز مطالعه گردد با توجه به گستردگی علم روانشناسی و این موضوع که هر ساله ممکن است تغییراتی در نحوه طراحی سوالات اعمال شود به داوطلبان عزیز پیشنهاد می‌شود مطالعات ضمنی و آزاد در مورد دروس روانشناسی را از دست ندهند.

تعداد سوالات طراحی شده در درس روش‌ها و فنون‌ تدریس همانند سال گذشته 20 سوال می‌باشد که از این تعداد 5 سوال از مبحث الگوهای یادگیری، 1 سوال از مبحث شناخت و تدوین هدف‌های آموزشی، 2 سوال از مبحث روش‌های تدریس سنتی و متداول، 5 سوال از روش‌های جدید تدریس، 1 سوال از روش‌های مختلف ارزشیابی، 4 سوال از نظریه‌های یادگیری و 2 سوال از الگوهای تدریس می‌باشد.

نکته قابل توجهی که در طراحی سوالات امسال (92) نسبت به سال گذشته (91) می‌توان به آن اشاره کرد، توجه ویژه طراحان سوال به مباحث الگوهای یادگیری، روش‌های جدید تدریس و نظریه‌های یادگیری می باشد به طوری که 14سوال از سوالات امسال از این مباحث مطرح شده است، حال آن‌که در سال گذشته (91) از مباحث عنوان شده تنها 5 سوال طراحی شده بود و از مباحثی چون شناخت و تدوین هدف‌های آموزشی که سال گذشته حدود 50 درصد سوالات را پوشش می‌داد تنها 3 سوال مطرح شده بود. از مباحثی چون نظریه‌های تدریس، تحلیل آموزشی و تحلیل نظام ارزشیابی و الگوهای تدریس که در سال گذشته حداقل 1 سوال مطرح شده بود، هیچ سوالی طراحی نشده بود. در مجموع میزان دشواری سوالات (92) نسبت به سال گذشته (91) بیشتر بود.

به طور کلی زبان کارشناسی ارشد در این رشته از 30 سوال عمومی و تخصصی تشکیل شده است. این سوالات از 15 سوال عمومی که شامل 10 سوال واژگان که مانند چند سال اخیر از کتاب essential words for TOEFl طراحی شده است و 5 سوال مربوط به بخش Cloze Test است که بیشتر از دانش گرامری دانشجو برای پاسخگویی استفاده کرده است. اما 15 سوال تخصصی از 3 متن تخصصی طراحی شده بود که در مقایسه با سال گذشته تقریباً در یک سطح قرار داشتند، با توجه به این موضوع که متون زبان تخصصی ممکن است هر سال از منابع متفاوت و نامشخص طرح شود، مطالعه بیشتر متون مرتبط و آشنایی با لغات و اصطلاحات تخصصی به داوطلبان توصیه می‌شود.

در آزمون کارشناسی ارشد علوم تربیتی سال 92، تعداد سوالات مطرح شده در درس سنجش و اندازه‌گیری رشته علوم تربیتی 1، 20 سوال می‌باشد، که از این 20 سوال، 5 سوال از فصل اعتبار و پایایی آزمون، 2 سوال از خطای استاندارد اندازه‌گیری، 3 سوال از فصل روایی آزمون، 3 سوال از فصل تجزیه و تحلیل سوالات آزمون، 3 سوال از فصل هنجار، 1 سوال از فصل ارزشیابی تکوینی و 2 سوال از فصل اهداف و ویژگی‌های امتحان و 1 سوال هم از محاسبه غیر واقعی مطرح شده است. بیشترین تعداد سوالات طراحی شده از فصل اعتبار و پایایی آزمون می‌باشد که نشان‌دهنده اهمیت این فصل می‌باشد. نکته‌ای که در طراحی سوال‌های سال 92 باید به آن توجه کرد مطرح شدن 3 سوال از فصول اهداف و ویژگی‌های امتحان و محاسبه غیرواقعی می‌باشد که در سال گذشته هیچ سوالی از این فصول مطرح نشده بود و از فصول طبقه‌بندی آزمون‌ها و شیوه‌های غیرمستقیم سنجش رفتار که در سال گذشته 2 سوال طرح شده بود امسال هیچ سوالی مطرح نشده بود در سوالات طراحی شده بیشتر جنبه مفهومی و محاسباتی لحاظ شده بود.

سوالات تفاوت چندانی با آزمون‌ سال قبل ندارد اما در مبحث هنجاریابی یک سوال با شیوه‌ای جدید و زیرکانه طرح شده که شاید بتوان گفت دشوارترین سوال این آزمون می‌باشد (سوال 160)

تعداد سوالات طراحی شده برای درس مدیریت آموزشی همانند سال 91، 20 سوال می‌باشد. از این تعداد سوال، 3 سوال از فصل کلیات سازمان و مدیریت، 2 سوال از فصل کارکردهای مدیریت، 2 سوال از فصل کاربرد نظریات مدیریت در آموزش و پرورش و از فصل‌های سبک‌ها و مهارت‌های مدیریت، نظریه‌های سازمان و مدیریت، سازمان‌های آموزشی، کلیات مدیریت آموزشی، نظریه‌های جدید مدیریت و سازمان و مدیریت آموزشی و پرورشی در نظام جمهوری اسلامی هر کدام 1سوال مطرح شده است. در سال 92 نکته قابل توجه این است که تعداد سوالاتی که از هر فصل طراحی شده است تقریباً مشابه سال 91 می‌باشد (از هر فصل تقریباً 1 الی 2 سوال). از مبحث کلیات سازمان و مدیریت در هر دو سال 3 سوال طراحی شده است که نشان دهنده اهمیت این فصل نسبت به بقیه فصول می‌باشد. مورد دیگر طراحی تست از مبحث رهبری و نظریه‌های انگیزشی، در سال 92 می‌باشد و در سال 91 از این مباحث هیچ سوالی مطرح نشده است. کل سوالات مطرح شده حفظی بوده و هیچ سوال مفهومی دیده نشده است و از لحاظ سطح دشواری سوالات سال 92 نسبت به سوالات سال 91 دشوارتر بوده است.

تعداد سوالاتی که برای درس مقدمات برنامه‌ریزی درسی در آزمون کارشناسی ارشد سال 92 طراحی شده همانند سال (91)، 20 سوال می‌باشد که از این تعداد 2 سوال از فصل تشخیص کژی‌ها و کاستی‌های نظام آموزشی، 3 سوال از فصل رویکردهای برنامه‌ریزی آموزشی در سطح کلان، 1 سوال از فصل نیاز سنجش و تدوین هدف در برنامه‌ریزی درسی، 2 سوال از فصل مدل‌های برنامه‌ریزی آموزش و پرورش، 3 سوال از فصل کلیات، 2 سوال از فصل نظریه‌های برنامه‌ درسی، 2 سوال از فصل دیدگاه‌های برنامه‌ریزی درسی و از فصل آماده سازی رئوس برنامه‌ درسی، تهیه و تولید مواد آموزشی، انواع طرح‌های برنامه درسی، تکنیک‌های برنامه درسی و الگوهای برنامه درسی هر کدام 1 سوال مطرح شده است.

نکته‌ای که در طراحی سوالات امسال (92) می‌توان به آن توجه کرد این است که فصول رویکردهای برنامه‌ریزی آموزشی و کلیات نسبت به بقیه فصول سوالات بیشتری را به خود اختصاص داده‌اند و درجه اهمیت بقیه فصل‌ها با توجه به تعداد سوالات طراحی شده (1 الی 2) سوال تا حدی در یک سطح قرار دارند.

مطلب دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد این است که در سوالات سال گذشته (91) 5 سوال از مبحث آماده‌سازی رئوس برنامه درسی مطرح شده بود در حالی که امسال فقط 1 سوال از این مبحث طرح شده بود و این نشان‌دهنده این است که درجه اهمیت و مهم بودن فصول هر سال نسبت به سال گذشته تغییر کرده و این امر به دیدگاه طراحان تست بستگی دارد. در آزمون 92 تمام سوالات مطرح شده حفظی بوده و هیچ سوالی مفهومی بیان نشده است.

در آزمون کارشناسی ارشد سال 92، تعداد سوالات در درس نظارت و راهنمایی همانند بقیه دروس تخصصی این رشته 20 سوال می‌باشد که از این 20 سوال، 4 سوال از مولفه‌های نظارت و راهنمایی، 6 سوال از فصل اصول و روش‌های نظارت و راهنمایی، 3 سوال از فصل حیطه عملکرد نظارت و راهنمایی و 1 سوال از فصل وظایف راهنمایی آموزشی، 5 سوال از فصل مفاهیم نظارت و راهنمایی آموزشی و 1 سوال از فصل ارزشیابی مطرح شده است. سال گذشته بیشتر سوالات از فصل اصول و روش‌های نظارت و راهنمایی و مفاهیم نظارت و راهنمایی آموزشی طرح شده است. این دو فصل در سال‌های قبل نیز بیشتر سوال‌ها را به خود اختصاص می‌داد (11 سوال از 20 سوال) که این موضوع نشان دهنده اهمیت این فصول می‌باشد. نکته قابل توجهی که می‌توان به آن اشاره کرد طرح 1 سوال از مبحث ارزشیابی که سال گذشته هیچ سوالی از آن مطرح نشده بود و در مجموع می‌توان گفت از لحاظ دشواری سوالات سال 91 دشوارتر از سوالات سال 92 بود.

*منبع : مدرسان شریف