سوالات آزمون آمار و احتمالات سال 1391 در 20 سوال طراحی شده بود که به نسبت سال 1390 به میزان 5 سوال کاهش داشته است.سوالات این آزمون در سال 1391 از مفاهیم پیشنهادی در آزمونهای سال قبل بوده است. با این حال تعداد 7 سوال وجود داشت که به نظر می‌رسد مربوط به مباحث دیگر آمار استنباطی و نه مربوط به آمار توصیفی بوده است. همچنین آزمون امسال نیز به میزان سال‌های گذشته بیشتر شامل سوالات مربوط به روش تحقیق می‌شد تا سوالات مربوط به آمار و از این بین سوالات مربوط به آمار بیشتر شامل سوالات مفهومی و حل کردنی بوده است و سوالات تئوریکی کمتر به چشم میخورد. همچنین به لحاظ بودجه بندی آزمون امسال به میزان کمتری پراکندگی موضوعی داشته است و شاید این موضوع به کم شدن سوالات آزمون سال 1391 مربوط باشد. آزمون سال 1391 به همان میزان آزمون سال 1390 دارای سوالات مفهومی و حل کردنی بوده است و در این زمینه تغییر قابل مشاهده‌ای صورت نگرفته است.
با توجه به موضوعات مشاهده شده در آزمون امسال آمار و روش تحقیق میتوان نکات زیر را به عنوان پیشنهاد که برای طراحی سوالات آتی باید مد نظر قرار گیرد مطرح میشود:
1ـ در آزمونهای آتی از سولات مربوط به آمار غیر پارامتریک و نیز مباحث مربوط به مفاهیم پایه ای در آزمون استنباطی به میزان بیشتری استفاده شود.
2ـ سوالات مربوط به احتمالات درصد کمتری را در سوالات طراحی شده ی آتی به خود اختصاص دهد.
3ـ در رابطه با منابع پیشنهادی یه نظر می‌رسد علاوه بر کتاب دکتر دلاور میتوان مباحث پایه‌ای آمار استنباطی از کتاب دکتر خنجی را نیز به عنوان منبع مکمل در دستور کار قرار داد.

در آزمون کارشناسی ارشد سال 91 (بهمن 90) رشته علوم تربیتی از درس برنامه‌ریزی درسی و آموزشی،20 سوال طراحی شده بود، در حالی که تعداد سوالات این درس در سال گذشته 25 سوال مطرح شده بود. اگر بخواهیم مقایسه‌ای بین سوالات کارشناسی ارشد سال 91، با سوالات سال قبل انجام دهیم در مجموع می‌توان گفت:
سوالات امسال ضریب دشواری بالاتری نسبت به سوالات سال 90 داشت (سال 91 سخت‌تر از سال 90 بود) اما می‌شود گفت که ضریب تمیز سوالات امسال به دلیل مطرح شدن چندین سوال از کتاب‌های دکتر محمود مهرمحمدی پایین خواهد بود چون که کتاب‌های مهرمحمدی برای آزمون دکتری منبع مهمی هستند ولی تا امسال از این کتاب‌ها برای آزمون ارشد استفاده نشده بود بنابراین کسانی هم که خوب مطالعه کردند در درس برنامه‌ریزی درسی و آموزشی به دلیل نخواندن کتاب‌های دکتر مهرمحمدی دچار مشکل شدند و سوالات ، نتوانستند به خوبی دانشجویان قوی را از ضعیف متمایز کنند. در سال 91 سوالات از مباحث زیر بود:
الگوها و مدل‌های برنامه‌ریزی (5 سوال)، سازماندهی و عرضه مطالب (2 سوال)، برنامه‌ریزی استراتژیک (1سوال)، نظریه فلسفی برنامه درسی (1 سوال)، اسم اشخاص (3 سوال)، عناصر سیستم آموزشی در برنامه‌ریزی (2 سوال)، سطوح برنامه‌ریزی (1 سوال)، برنامه‌ریزی متمرکز / غیرمتمرکز (1 سوال)، تحلیل محتوا و جدول هدف ـ محتوا (2 سوال)، 2 سوال هم به صورت تلفیقی از تمام مباحث درس برنامه‌ریزی مطرح کرده‌اند. امسال از مبحث مطرح می‌شد. در درس برنامه‌ریزی درسی و آموزشی خوشبختانه سوال تکراری مطرح نشده بود.

در آزمون کارشناسی ارشد سال 91 (بهمن 90) رشته علوم تربیتی از درس تکنولوژی آموزشی20 سوال طراحی شده بود، این در حالی است که در سال گذشته و سالیان اخیر 25 سوال از درس تکنولوژی آموزشی مطرح می‌شد. اگر بخواهیم مقایسه‌ای بین سوالات کارشناسی ارشد سال 91 با سوالات سال گذشته انجام دهیم در مجموع می‌توان گفت: سوالات امسال آسان‌تر از سوالات سال گذشته بود در آزمون امسال در درس تکنولوژی آموزشی خوشبختانه سوال تکراری طرح نشده است. امسال سوالات مطرح شده در این درس از مباحث زیر بوده است:
نورپردازی، تصویربرداری و صدابرداری (4 سوال)، عدسی‌ها و دوربین عکاسی (2 سوال)، ارتباط آموزشی (2 سوال)، طراحی آموزشی (2سوال)، روش‌های تدریس و یادگیری (2 سوال)، رویکرد رفتارگرایی (1 سوال)، یادگیری الکترونیکی (1 سوال)، دیدگاه مریل (1 سوال)، نرم‌افزارهای آموزشی (1 سوال)، طبقه‌بندی هدف‌های آموزشی (2 سوال)، و 2 سوال هم به صورت تلفیقی و تضمینی از تمام مباحث مطرح شده در تکنولوژی آموزشی، طراحی کرده بودند. بر خلاف انتظار و بر خلاف سال‌های گذشته، امسال از مبحث رسانه‌های یاددهی ـ یادگیری سوال مطرح نشده بود و همچنین از دیدگاه سازنده‌گرا هم سوال مطرح نشده است.

در آزمون کارشناسی ارشد سال 91 (بهمن90)، ‌رشته علوم تربیتی از درس روانشناسی تربیتی 20 سوال طرح شده است این در حالی است که در سال گذشته از این درس 25 سوال مطرح شده بود. اگر بخواهیم مقایسه‌‌ای بین سوالات کارشناسی ارشد سال 91 با سوالات سال 90 انجام دهیم، در مجموع می‌توان گفت:
سوالات سال قبل به لحاظ ضریب سختی، دشوارتر از سوالات امسال (91) بود. در سال 91، 2 سوال از مبحث سبک‌های یادگیری و تفکر، 2 سوال از مبحث حافظه‌ها، 1 سوال از نظریه کالبرگ، 2 سوال از نظریه آزوبل، 2 سوال از طبقه‌‌بندی هدف‌ها، 3 سوال از نظریه شرطی‌سازی، 2 سوال از نظریه ویگوتسکی و پیاژه‌، 2 سوال از خودکارآمدی و مفهوم درماندگی آموخته شده، 1 سوال از مبحث ارزشیابی و 1 سوال از نظریه‌ها استرنبرگ و 2 سوال هم به صورت تفهیمی از مبحث‌های روانشناسی تربیتی، طرح شده بود.
چیزی که عجیب است، این است که در سال‌های اخیر از سرفصل تقویت و سوال‌های زیادی مطرح می‌شد مثلاً در سال 90 6 سوال مربوط این مبحث بود ولی امسال اصلاً سوالی از مبحث تقویت و تشبیه‌ها مطرح نشده بود. امسال از مبحث ارزشیابی هم 1 سوال طرح شده بود این در حالی است که در درس روانشناسی تربیتی، به ندرت از این مبحث سوال طرح می‌کنند و این که امسال از مبحث و نظریه مهم اریکسون اصلاً سوال مطرح نشده بود.
البته باید عنوان کرد به خاطر اینکه سوالات امسال در همه دروس مجموعه علوم تربیتی 1، از 25 به 20 سوال تقلیل پیدا کرده بود، مدت زمان پاسخ‌گویی هم کاهش یافته بود. و در آخر باید گفت که سوالات روانشناسی تربیتی سال 90 از لحاظ ضریب دشواری، سخت‌تر از سال 91 بود.

در آزمون کارشناسی ارشد علوم تربیتی سال 91 (بهمن 90)، از این درس 20 سوال طراحی شده بود، این در حالی است که سال گذشته تعداد سوالات 25 سوال مطرح شده بود. اگر بخواهیم مقایسه‌ای بین سوالات کارشناسی ارشد سال 91، با سوالات سال قبل انجام دهیم در مجموع می‌توان گفت: سوالات سال قبل به لحاظ ضریب دشواری خیلی سخت‌تر از سوالات امسال بود. و سوالات سال قبل به خاطر ضریب دشواری بالا، خیلی بهتر توانست داوطلبان قوی و ضعیف را از هم متمایز کند ولی امسال متأسفانه سوالات طوری بود که داوطلبان ضعیف هم می‌توانستند به خیلی از سوالات جواب درست بدهند و این به ضرر دانشجویانی که خوب مطالعه کرده بودند، تمام می‌شود. در سال 91، سوالات از مباحث زیر بودند:
1سوال از مبحث ارزشیابی، 2سوال از انواع تقویت و ویژگی‌ آنها، 1 سوال از روش تدریس سخنرانی، 1 سوال از روش بحث گروهی، 1 سوال از روش پیش‌ سازمان‌دهنده، 1 سوال از روش کاوشگری، 1 سوال از روش پرسش و پاسخ، 1 سوال از اطلاعات انتقال داده شده به حافظه، 1 سوال از حل مسأله، 1سوال از رابطه هوش و تفکر و 5 سوال از مباحثی بود که به صورت مفهومی و تلفیقی از مباحث عنوان شده درکتاب‌های روانشناسی تربیتی مطرح شده بودند. و در آخر باید عنوان کرد که هم سال گذشته و هم امسال از کتاب روش‌ها و فنون تدریس، دکتر اسکندر فتحی آذر (انتشارات دانشگاه تبریز) تعداد زیادی سوال مطرح شده بود.
سوال‌های تکراری سال 90 و 91
1ـ سوال 93 سال 90با سوال 76 سال 91
2ـ سوال 87 سال 90 با سوال 75 سال 91
3ـ سوال 86 سال 90 با سوال 79 سال 91
مطلب عجیبی که در سوالات درس روش‌ها و فنون تدریس امسال به چشم می‌خورد، طرح 3 سوال تکراری با آزمون سال گذشته است. وجود سوالات این چنینی برای داوطلبینی که سطح بالایی دارند، استرس‌زا است و نیز سبب می‌شود که داوطلبین ضعیف هم درصد قابل توجهی را کسب نمایند.

در آزمون کارشناسی ارشد علوم تربیتی 2 سال 91 (بهمن 90)، از درس سنجش و اندازه‌گیری در تعلیم و تربیت، 20سوال طرح شده است و این در حالی است که در سال گذشته (90) و سالیان اخیر، 25 سوال از این مطرح می‌شد. اگر بخواهیم مقایسه‌ای بین سوالات کارشناسی ارشد سال 91 با سوالات 90 انجام دهیم، در مجموع باید گفت:
سوالات سال 90 و سال 91 از لحاظ ضریب دشواری، در یک اندازه بودند اما مباحث سوالات مطرح شده در دو سال، با هم کمی متفاوت است. در سال 91، بودجه‌بندی سوال‌های مطرح شده از درس سنجش و اندازه‌گیری به قرار زیر است:
از مبحث روایی 4 سوال، پایایی 6 سوال، ضریب تمیز 2 سوال، ضریب دشواری 1 سوال، آزمون ملاکی و هنجاری 1 سوال، از ضریب همبستگی 2 سوال، هنجارها و نیمرخ‌ها 2 سوال، آزمون عملکردی 1 سوال و 1 سوال هم به صورت تلفیقی از مباحث سنجش، مطرح کرده بودند. چیزی که بسیار عجیب است این است که در درس سنجش و اندازه‌گیری هم، 3 سوال سال 90 در سال 91 تکرار شده بود و این باعث می‌شود که ضریب دشواری آزمون و ضریب تشخیص و سنجش تسلط داوطلبین کاهش یابد و در نتیجه از پایایی و روایی آزمون کاسته شود.
سوالات تکراری درس سنجش به قرار زیر است:
1ـ سوال 191 سال 90 با سوال 155 سال 91
2ـ سوال 202 سال 90 با سوال 161 سال 91
3ـ سوال 197 سال 90 با سوال 164 سال 91
* وجود سوالاتی مثل سوال‌های فوق به ضرر دانشجویان قوی است زیرا که هم رقبای آنها که خوب مطالعه نکرده‌اند هم می‌توانند درصد قابل توجهی را کسب کنند و هم اینکه برای دانشجویان قوی، استرس‌زا هست. بنابراین از سازمان سنجش آموزش کشور خواهشمندیم در طراحی سوال‌های آزمون کارشناسی ارشد، دقت نمایند.

در آزمون کارشناسی ارشد علوم تربیتی سال 91 (بهمن 90)، مانند سال گذشته 15 سوال تخصصی زبان تخصصی مطرح شد.در تحلیل سوالات زبان تخصصی علوم تربیتی تقسیم‌بندی بر لغات تخصصی و درک مطلب ( لغت 7سوال ودرک مطلب 8 سوال ) به این هدف بوده است که داوطلبان گرامی متوجه باشند که پاسخ‌دهی به سوالات درک مطلب دو توانایی ایشان را می‌طلبد.
1ـ تسلط به لغات تخصصی
2ـ تسلط به مهارت‌های 16 گانه درک مطلب
توجه داشته باشید که حتی برای پاسخ‌دهی به سوالات درک مطلب نیز باید لغات تخصصی را بدانید. اما مهارت‌های 16گانه برای نیل به این هدف است که اگر داوطلبان در سر آزمون ارشد به متونی برخوردند که مشکل بوده یا غیر فهم است برای پاسخ‌دهی به این گونه سوالات از مهارت‌های 16گانه درک مطلب استفاده کنند.
مهارت‌های درک مطلب به عنوان فصل Reading comprehension در کتب زبان تخصصی مدرسان شریف آورده شده است. بعد از مهارت‌ها یک سری متون آورده شده است که شما می‌توانید به عنوان تمرین یادگیری مهارت‌ها از این متون استفاده کنید. با آرزوی موفقیت شما در آزمون کارشناسی ارشد.

*منبع : مدرسان شریف