معرفی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه : دانشگاه علوم پزشکی ارومیه قدیمی‌ترین دانشگاه علوم پزشکی نوین ایران است. این دانشگاه دولتی و تحت پوشش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در شهر ارومیه است.

تاریخچه

جوزف کاکران یکی از فرزندان میسیونرهای مهاجر در سال ۱۸۵۵ م درشهر ارومیه به دنیا آمد وی پس از طی دوران کودکی و تحصیلات دبیرستان به آمریکا عزیمت نمود و بعد از اتمام تحصیلات عالیه پزشکی به زادگاهش ارومیه بازگشت و به فکر تأسیس بیمارستان و دانشکده پزشکی افتاد در سال ۱۸۷۸ م مطابق ۱۲۵۷ ه- ش با همیاری سایر همکاران خود شروع به احداث ساختمان بیمارستان بزرگی به ظرفیت یکصد تختخواب کرد این بیمارستان ۲ سالن عمومی برای امراض غیر واگیر دار و پنج اتاق کوچک برای امراض واگیر دار و دو اتاق برای جراحی و یک اتاق بزرگ برای داروخانه داشت درپیش درگاهی ساختمان بیمارستان زیر زمین بزرگی برای تشریح و سردخانه ساخته شد. احداث بیمارستان در سال ۱۸۷۹ به پایان رسید و دکتر کاکران در طول این مدت در ساختمانی که در محل فعلی دانشکده پرستاری و مامائی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه واقع بود مشغول خدمات درمانی و بهداشتی مردم ارومیه بود.

پس از تکمیل ساختمان بیمارستان و تجهیز آن به دلیل کمبود کادر درمانی و بهداشتی بیمارستان، دکتر کاکران به فکر ایجاد مدرسه عالی طب افتاد و ساختمانی به همین منظور در نزدیکی بیمارستان مخصوص دانشکده پزشکی تأسیس کرد این ساختمان همان ساختمان چوبی معروف است که هنوز در دانشگاه ارومیه با سایر ساختمانهای دیگر باقی است دانشجویان مدرسه عالی طب پس از طی دوره‌های نظری و عملی در طول پنج سال به درجه دکترای عالی طب نائل می‌آمدند بطوریکه اولین فارغ التحصیلان آن مدرسه ۲۷ نفر بودند که در شهرهای آذربایجان به کار طبابت پرداختند. البته داستان دیگری هم هست که : دانشگاه علوم پزشکی ارومیه نخستین بار توسط آمریکاییان تأسیس گردید و امیر تومان حاکم وقت ارومیه و سرتیپ نجف قلی خان خسروی رئیس ایل قره پاپاق سولدوز کمکهای قابل توجهی در این زمینه انجام دادند ، و نخستین دانشگاه علوم پزشکی نوین است که در ایران تأسیس گردید. این دانشگاه بین سالیان ۱۸۸۱ تا ۱۹۱۸ زیر نظر آمریکاییان باقی ماند، و بعده‌ها به دانشگاه ارومیه تعلق گرفت.

هشتاد و هفت سال قبل از تأسیس آموزشکده کشاورزی رضائیه، و پنجاه و شش سال قبل از تأسیس دانشگاه تهران، یعنی در سال ۱۸۷۸ میلادی، در یک باغ پانزده هکتاری در ارومیه، یک دانشکده پزشکی توسط میسیونرهای مذهبی آمریکایی که از ۴۰ سال و اندی قبل از آن به ارومیه وارد شده بودند احداث گردید.

سرپرستی این دانشکده که قدیمی‌ترین مرکز آموزش عالی به سبک جدید در ایران به شمار می‌ورد با آقای دکتر ژوزف کاکران که خود متولد ارومیه بوده و تحصیلات پزشکی را در نیویورک گذرانده بود، بوده‌است. دانشکده پزشکی ارومیه در طی پنج دوره پنج ساله و به مدت ۲۷ سال فعالیت خود، جمعا ۲۶ پزشک ایرانی را فارغ التحصیل نمود و تحویل جامعه آن روز داد. بنا بر شواهد موجود، قبل از آن تاریخ فقط سه پزشک در ارومیه مشغول طبابت بوده‌اند. نمونه‌هایی از گواهینامه دوزبانه فارغ التحصیلی پزشکی این موسسه به عنوان مدرک ارزشمند در دانشگاه ارومیه امروزه هنوز موجود می‌باشد. در یکی از دوره‌های فارغ التحصیلی در سال ۱۲۷۷ مظفرالدین شاه خود شخصاً همراه با دکتر کاکران گواهینامه‌های فارغ التحصیلی را امضا کرده و به فارغ التحصیلان اهدا نموده‌اند.

همزمان با تأسیس دانشکده پزشکی رضائیه دو بیمارستان یکصد و پنجاه تختخوابی به ترتیب برای بستری شدن بیماران مرد و زن به نام بیمارستان وستمینستر (به انگلیسی: Westminster Hospital) در ارومیه تأسیس شد که اولین بیمارستان‌های مدرن و مجهز در ایران به شمار می‌روند.دکتر کاکرن خود شخصاً ۶ دوره پزشک در این مدرسه در ارومیه تربیت نمود. جانشین وی هری پاکارد (Harry Pakard) عهده‌دار این منصب پس از او گردید.

دکتر کاکرن و تقریباً تمامی کادر آمریکایی هیئت علمی این موسسه (از جمله دکتر رایت Wright، دکتر هولمز Holmes، دکتر ون نوردن Van Norden، و دکتر میلر Miller) همگی در همان ارومیه به خاک سپرده شدند و موسسه نهایتا تبدیل به دانشگاه ارومیه و سپس دانشگاه علوم پزشکی ارومیه گردید.

قسمت اعظم هزینه احداث بیمارستان وستمینستر و مخارج پزشکان آمریکایی آن در ارومیه بین سال‌های ۱۸۸۱ تا ۱۹۱۸ بر عهده شخص خیری از شهر بوفالو، نیویورک به نام ساموئل کلمنت (Samuel Clement) بود.جمعا ۳۴ فارغ التحصیل، حاصل حضور و فعالیت‌های پزشکان آمریکایی در ارومیه در این سالیان می‌باشند، که از این تعداد ۲۹ نفر مسیحی یا آشوری، و ۵ نفر باقی همه از مسلمانان شهر خوی بودند. دانشکده پزشکی از سال ۱۳۵۶ ه‍.ش به عنوان یکی از واحدهای آموزشی دانشگاه ارومیه تحت پوشش وزارت فرهنگ و آموزش عالی با پذیرش ۴۸ نفر دانشجوی رشته پزشکی فعالیت خود را آغاز نمود و در سال ۱۳۶۵ ه‍.ش پس از تصویب قانون تشکیل وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی این دانشکده وابسته به دانشگاه علوم پزشکی ارومیه گردید.

اعضای هیئت علمی قدیم

کادر هیئت علمی این دانشگاه عبارت بودند از :

• Dr. Joseph Cochran
• Dr. J.H. Shedd
• Mr. W.A. Shedd
• Mr. Coan
• Dr. Miller
• Dr. Daniel
• Dr. Isaac
• Dr. Oshanna
• Dr. B.W. Labaree
• Dr. Austin Wright
• Dr. Van Norden
• Dr. Holmes
• Mr. Allen
  و نیز:
• Dr. Harry Pakard
• خانم دکتر Laura McComb
• Dr. Wilder Ellis
• Dr. Edward Dodd
• خانم دکتر Emma Miller

مواد درسی قدیم

بر طبق منابع بجای مانده ، برای دانشجویان سال‌های اول و دوم:

• آناتومی
• فیزیولوژی
• ماتریا مدیکا (فارماکولوژی)
• شیمی و داروسازی

و برای سال‌های سوم و چهارم:

• قوانین اساسی و عملی علم طب
• علوم آزمایشگاهی
• تشخیص بیماری
• اعمال جراحی
• شکسته‌بندی
• مامایی

دکتر کاکرن شخصاً بر وجود برقراری سمینارهای طب بسیار تأکید می‌ورزید.

برخی از دانش آموختگان این مرکز

تعداد زیادی از فارغ التحصیلان این دانشکده برای کسب مدارج پیشرفته عازم اروپا و آمریکا گردیدند. تقریباً همه آن‌ها به آذربایجان بازگشته و به طبابت پرداختند. برخی از نام‌های معروف‌تر این پزشکان در زیر آمده است:

• اوشاناخان (۱۸۵۳-۱۹۱۱)، نخستین دانش‌آموخته این دانشکده. او به توصیه دکتر کاکرن برای تحصیلات تکمیلی به دانشگاه ادینبرا در اسکاتلند رفت.
• اسرائیل خان سرتیپ (۱۸۵۴-۱۹۱۸)، که توسط قشون عثمانی به دار آویخته شد.
• حکیم شموئیل ایشو. او برای تحصیلات تکمیلی خود به کانادا رفت.
• یوخنان صیاد آباجلو. او که در سال ۱۸۸۷ برای تحصیلات تکمیلی به نیویورک رفت، نخستین دانشجوی ایرانی است که برای تحصیلات عالیه علوم پزشکی به آمریکا رفت.
• الیشا صیاد آباجلو. او نیز برای تحصیلات تکمیلی به کالج پزشکی راش (Rush Medical College) در شیکاگو رفت.

دانشکده‌ها

دانشگاه علوم پزشکی ارومیه مشتمل بر یازده دانشکده و یک شعبه پردیس خودگردان است. دانشکده‌های این دانشگاه عبارتند از:

• دانشکده پزشکی
• دانشکده دندانپزشکی
• دانشکده داروسازی
• دانشکده پیراپزشکی
• دانشکده بهداشت
• دانشکده پرستاری و مامایی
• دانشکده علوم پزشکی خوی
• دانشکده پرستاری مهاباد
• دانشکده پرستاری سلماس
• دانشکده پرستاری میاندوآب
• دانشکده پرستاری بوکان
• مجتمع آموزش عالی سلامت نقده