معرفی دانشگاه تبریز:  دانشگاه تبریز (پیشتر: دانشگاه آذرآبادگان) یکی از دانشگاه‌های دولتی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری می‌باشد که در شهر تبریز واقع است. این دانشگاه شامل ۲۲ دانشکده و در کل دارای ۲۹ قطب علمی و مجتمع آموزشی است.

در سال ۱۳۲۵ در زمان حکومت خودمختار فرقه دموکرات آذربایجان، دانشسرای پسران تبدیل به دانشگاهی به‌نام «آذربایجان اونیورسیته‌سی» (دانشگاه آذربایجان) شد، که پس از سقوط فرقه، در سال ۱۳۲۶ از سوی دو تن از استادان دانشگاه تهران، به نام‌های «مصطفی حبیبی» و «خان‌بابا بیانی» جهت راه‌اندازی واقعی با امکانات مورد نیاز، دانشگاه تبریز اقدام شد. این دانشگاه هم‌اکنون بزرگترین مرکز آموزشی در غرب و شمال غرب کشور است.

پیشینه

دانشگاه امروزی تبریز برآمده از دانشسرای تبریز است. در بخش مرکزی تبریز در نزدیکی کاخ استانداری وکتابخانه ملی تربیت و شمال شرقی میدانی به همین نام (میدان دانشسرا)، محلی است که دانشسرای تبریز در آن قرار گرفته‌است. در اسفندماه سال ۱۳۱۲ خورشیدی که قانون تربیت معلم تصویب شد، اولین کلاس‌های دانشسرای مقدماتی در ساختمان جنوبی این بنا که آن زمان دبیرستان شاهدخت نام داشت، برگزار می‌شدند. سال ۱۳۱۴ بود که برای بنیاد دانشسرای عالی تبریز اراده جدی در وزارت فرهنگ به وجود آمده و در اولین اقدام، بخش عمده ای از زمین‌های سربازخانه از سوی شهرداری به این وزارتخانه در تبریز واگذارشد. با کمک‌های مردم تبریز و بودجه دولتی، در اردیبهشت سال ۱۳۱۵، با کمک فنی مهندسان آلمانی و به همت معماران ایرانی، عملیات ساخت بنا و احداث دانشسرای عالی تبریز شروع شد و بنا با تمام امکانات موجود در سال ۱۳۱۸ به اتمام رسید. بعدها در سال ۱۳۲۴، یک سال پس از خاتمهٔ جنگ جهانی دوم، در زمان حکومت خودمختار آذربایجان در تاریخ خردادماه ۱۳۲۵ در مدخل شرقی آن زمان تبریز، بر روی سر در دانشسرا، نام «آذربایجان اونیورسیته‌سی» (دانشگاه آذربایجان) نوشته شد و ریاست آن را دکتر نصرت‌الله جهانشاهلو افشار کرسفی بر عهده داشت. در آن سال، تعداد ۱۷۹ دانشجو در رشته‌های طب، فلاحت، پداگوژی، فلسفه و ادبیات به تحصیل مشغول شدند.

پس از بازپس‌گیری آذربایجان به دست ارتش ایران و سرنگونی فرقه، مؤسسهٔ تازه‌تأسیس اونیورسیته منحل شد. در دی‌ماه همان سال از سوی دانشگاه تهران دو تن از استادان به نام‌های «مصطفی حبیبی» و «خان‌بابا بیانی» مأموریت یافتند تا جهت گسترش امکانات برای راه اندازی دانشگاه در تبریز اقدام نمایند.این دانشگاه با پذیرش ۱۶۰ دانشجو در دو دانشکدهٔ پزشکی و ادبیات، تحت ریاست دکتر بیانی، در ۲۲ آبان ۱۳۲۶ به‌طور رسمی فعالیت آموزشی خود را آغاز نمود. مراسم گشایش دانشگاه که به‌عنوان یک واقعهٔ منحصربه‌فرد و بزرگ در تاریخ معاصر تبریز قلمداد می‌شود، به‌طور زنده از رادیوی محلی پخش شد. با گذشت زمان دانشکده‌ها، آزمایشگاه‌ها، کارگاه‌ها و آموزشکده‌های آن به‌تدریج تأسیس شدند. پس از انقلاب این دانشگاه به دو قسمت «دانشگاه تبریز» و «دانشگاه علوم پزشکی تبریز» تقسیم گردید.

در سال ۱۳۴۶، دانشگاه تبریز که بعدها «دانشگاه آذرآبادگان» نامیده شد، در مکان کنونی بنا گردید. پیش از آن، زمین فعلی دانشگاه، باغ بزرگی متعلق به دکتر موسوی و دکتر علم‌الهدی بود. ملک هر کدام از این مالکان، با دیوار کوتاهی در وسط از همدیگر تفکیک می‌شد. در ضلع شمالی این دو قطعه باغ، قهوه‌خانه‌ای سنتی در کنار چشمه زبیده خاتون به نام «قهوه‌خانه چمن گلی» واقع شده بود. بعد از این باغ‌ها، باغ پیکریه و در طرف شمال جاده هم باغ حاج محمدعلی حیدرزاده قرار داشت. در باغ پیکریه، امروز در بلوار ۲۹ بهمن، توت باغی و بیمارستان ۲۹ بهمن ساخته شده بود و در محل ادارهٔ آبیاری امروزی و سازمان صدا و سیما نیز مصلای شهر واقع بود در مواقع خشکسالی در آنجا نماز استسقا برای طلب باران ادا می‌شد.

دانشگاه تبریز در حال حاضر با بیش از ۲۴٬۰۰۰نفر دانشجو و حدود ۹۰۰ نفر هیئت علمی، ۲۰۰ آزمایشگاه تخصصی و عمومی، موزهٔ تاریخ و فرهنگ، موزهٔ جانورشناسی، موزهٔ زمین‌شناسی، مرکز پردازش تصاویر ماهوارهای و مراکز و مؤسسه‌های تحقیقاتی و پژوهشی، محیط آموزشی و دانشگاهی بزرگی را در سطح کشور فراهم آورده‌است.

نام‌گذاری

روند نام‌گذاری دانشگاه تبریز به این ترتیب می‌باشد که: در سال ۱۳۲۶ (سال تأسیس دانشگاه) نام «دانشگاه تبریز» برای این دانشگاه انتخاب شد. نام دانشگاه پس از چند سال به «دانشگاه آذرآبادگان» تغییر یافت. پس از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ نام دانشگاه دوباره به «دانشگاه تبریز» تغییر یافت. پس از مدتی «دانشگاه علوم پزشکی تبریز» از آن جدا گردید.

روسا
اسامی روسای دانشگاه تبریز از ابتدا تا کنون به شرح زیر است:

۱ -۱۳۲۹–۱۳۲۶ خانبابا بیانی- فرانسه دانشگاه سوربن ادبیات
۲ -۱۳۳۱–۱۳۲۹ منوچهر اقبال -فرانسه- آکادمی ملی پزشکی پزشکی
۳- ۱۳۳۱–۱۳۳۱ سید محمد سجادی -فرانسه -آکادمی ملی پزشکی حقوق
۴ -۱۳۳۲–۱۳۳۱ محسن هشترودی- فرانسه -دانشگاه سوربن ریاضیات
۵ -۱۳۳۲–۱۳۳۲ ناصر قلی اردلان
۶- ۱۳۳۵–۱۳۳۲ محمد شفیع امین- پزشکی
۷ -۱۳۳۶–۱۳۳۵ عباسقلی گلشائیان
۸ -۱۳۴۳–۱۳۳۶ غلامعلی بازرگان دیلمقانی -علوم
۹ -۱۳۴۶–۱۳۴۳ محمدعلی صفاری
۱۰- ۱۳۴۶–۱۳۴۶ تقی سرلک
۱۱- ۱۳۴۷–۱۳۴۶ هوشنگ منتصری- فرانسه- دانشگاه استراسبورگ ریاضیات
۱۲- ۱۳۵۲–۱۳۴۷ منوچهر تسلیمی- فرانسه -تاریخ و فلسفه علوم
۱۳- ۱۳۵۲–۱۳۵۲ علی اکبر حسن علی‌زاده- پزشکی
۱۴- ۱۳۵۵–۱۳۵۲ حمید زاهدی- حقوق
۱۵- ۱۳۵۷–۱۳۵۵ محمد علی فقیه- ادبیات
۱۶- ۱۳۵۸–۱۳۵۷ منوچهر مرتضوی- ایران- دانشگاه تهران ادبیات
۱۷- ۱۳۵۸–۱۳۵۷ قباد فتحی -پزشکی
۱۸- حبیب‌الله مجیر مولوی
۱۹- ۱۳۵۸–۱۳۵۸ ابوالفتح ثقهالاسلامی -پزشکی
۲۰- ۱۳۵۹–۱۳۵۸ حسن باروقی- دانشگاه سوربن فرانسه کشاورزی
۲۱ -۱۳۶۲–۱۳۵۹ حسین صادقی شجاع- پزشکی
۲۲- ۱۳۶۵–۱۳۶۲ حسین سیفلو- بریتانیا- دانشگاه استرلینگ ریاضیات
۲۳- ۱۳۷۰–۱۳۶۵ سید مهدی گلابی -ایران- دانشگاه تبریز داروسازی
۲۴ -۱۳۸۱–۱۳۷۰ محمدعلی حسین پورفیضی -بریتانیا -دانشگاه کاردیف رادیوبیولوژی
۲۵- ۱۳۸۴–۱۳۸۱ محمدرضا پورمحمدی- بریتانیا -دانشگاه کاردیف برنامه‌ریزی شهری
۲۶ -۱۳۸۷–۱۳۸۴ محمدحسین سرورالدین- شیمی تجزیه
۲۷ -۱۳۹۱–۱۳۸۷ محمدتقی علوی ایران -دانشگاه تهران- فلسفه
۲۸ -۱۳۹۲–۱۳۹۱ پرویز آژیده- ایران- دانشگاه علامه طباطبایی زبان انگلیسی
۲۹ -۱۳۹۲–۱۳۹۷ محمدرضا پورمحمدی- بریتانیا- دانشگاه کاردیف برنامه‌ریزی شهری
۳۰- ۱۳۹۷- میررضا مجیدی ⁦- دانشگاه ولونگونگ – استرالیا شیمی تجزیه

هیئت علمی

دانشگاه تبریز دارای حدود ۹۰۰ عضو هیئت علمی است. همچنین ۸۵۷ نفر کادر اداری فعالیت‌های آکادمیک را پشتیبانی می‌کنند.

محوطه دانشگاه

در سال ۱۳۲۸ محوطهٔ این دانشگاه در منطقه‌ای یک‌پارچه، با سطحی معادل ۲۷۵ هکتار را بود. دانشگاه تبریز در ناحیهٔ شرقی شهر تبریز با چشم‌انداز زیبای کوه‌های شمالی شهر قرار گرفته‌است. بخشی از محوطه شمالی پردیس اصلی دانشگاه، منطقهٔ سرسبزی می‌باشد که به عنوان باغ گیاه‌شناسی مورد استفاده است. در جنوب فضای مورد نیاز برای توسعهٔ آتی دانشگاه پیش‌بینی شده‌است و ساختمان کتابخانه مرکزی در این محوطه به بهره‌برداری رسیده‌است.

قسمتهای جنوبی و شمالی پردیس اصلی دانشگاه با احداث کمربندی میانی تبریز به دو قسمت تقسیم شد که توسط یک پل روگذر به همدیگر ارتباط دارند. در حال حاضر کل مساحت تخصیص داده‌شده برای ساختمان‌ها و فضاهای آموزشی دانشگاه در حدود ۳۲۳٬۸۹۵ متر مربع می‌باشد. همچنین پردیس خلعت پوشان دانشگاه تبریز در حدفاصل شهرک یاغچیان تا سهراهی شهرک خاوران در امتداد جاده باسمنج قرار داشته و محل دانشکده‌های دامپزشکی و کشاورزی و نیز دامپروری می‌باشد. برج تاریخی خلعت پوشان نیز که قدمت آن به دوره قاجار می‌رسد در داخل این محوطه قرار دارد.

دانشکده‌ها

• دانشکدهٔ ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی
• دانشکدهٔ اقتصاد، مدیریت و بازرگانی
• دانشکدهٔ الهیات و علوم اسلامی
• دانشکدهٔ تربیت بدنی و علوم ورزشی
• دانشکدهٔ جغرافیا
• دانشکدهٔ دامپزشکی
• دانشکدهٔ ریاضی
• دانشکدهٔ شیمی
• دانشکدهٔ علوم تربیتی و روان‌شناسی
• دانشکدهٔ علوم طبیعی
• دانشکدهٔ فنی-مهندسی برق و کامپیوتر
• دانشکدهٔ فنی-مهندسی شیمی و نفت
• دانشکدهٔ فنی-مهندسی عمران
• دانشکدهٔ فنی-مهندسی فناوریهای نوین
• دانشکدهٔ فنی-مهندسی مرند
• دانشکدهٔ فنی-مهندسی مکانیک
• دانشکدهٔ فنی مهندسی میانه
• دانشکدهٔ فیزیک
• دانشکدهٔ کشاورزی
• دانشکدهٔ کشاورزی و منابع طبیعی اهر

 دانشکدهٔ جغرافیا و برنامه‌ریزی

دانشکدهٔ جغرافیا و برنامه‌ریزی دانشگاه تبریزدر آذر ماه ۱۳۹۱ با سه گروه آموزشی ژئومورفولوژی، آب و هواشناسی و جغرافیا و برنامه ریزی شهری تأسیس گردید. با عنایت به اینکه نام جغرافیا به تنهایی رسالت این رشته را نشان نمی‌داد در بهمن ماه ۱۳۹۲ هیئت رئیسه دانشگاه با تغییر نام دانشکده به جغرافیا و برنامه‌ریزی موافقت نمود.

گروه‌های آموزشی

• ژئومورفولوژی
• آب و هواشناسی
• برنامه‌ریزی شهری
• برنامه‌ریزی روستایی
• GIS و سنجش از دور
• گروه پژوهشی جغرافیا

نشریه

• جغرافیا و برنامه ریزی

دانشکده حقوق و علوم اجتماعی

با تفکیک دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز به سه دانشکده؛ علوم اقتصادی، علوم محیطی و معماری و حقوق و علوم اجتماعی به شکل مستقل کار خود را آغاز کرده‌است. خود دانشکده علوم انسانی و اجتماعی در سال ۱۳۶۷ از دانشکده ادبیات و علوم انسانی (که از سال ۷–۱۳۲۶ فعالیت خود را با ۸۴ دانشجو آغاز کرده بود) تفکیک و از تاریخ ۱/۱۲/۱۳۶۷ فعالیت‌های آموزشی خود را به شکل رسمی آغاز نموده‌است. دانشکده حقوق و علوم اجتماعی از ابتدای سال ۱۳۹۲ دارای چهار گروه آموزشی شامل: علوم اجتماعی، حقوق قضایی، تاریخ و علوم سیاسی است. همچنین مؤسسه تحقیقات اجتماعی نیز که از سال ۱۳۴۴ فعالیت‌های خود را آغاز کرده‌است در حال حاضر زیرمجموعه دانشکده حقوق و علوم اجتماعی قرار دارد. اطلاعات تکمیلی در مورد این مؤسسه و مجموعه فعالیت‌های آن از طریق صفحه اختصاصی آن مؤسسه از طریق صفحه اصلی وب سایت دانشگاه تبریز قابل دسترسی است. لازم است ذکر شود که مؤسسه تاریخ و فرهنگ ایران هم، به عنوان دومین مؤسسه تحقیقاتی دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، که تا خرداد ماه سال ۱۳۹۳ زیرمجموعه دانشکده حقوق و علوم اجتماعی محسوب می‌شد، بنابر مصوبه مورخ ۲۰/۳/۱۳۹۳ هیئت امنای دانشگاه، تحت همان عنوان قبلی از چارت سازمانی دانشکده حقوق و علوم اجتماعی خارج و به عنوان مؤسسه تحقیقاتی مستقلی از تاریخ یاد شده مستقیماً زیر نظر معاونت پژوهشی دانشگاه اداره می‌شود. اطلاعات تکمیلی در مورد این مؤسسه از طریق صفحه اختصاصی مؤسسه از طریق صفحه اصلی وب سایت دانشگاه تبریز قابل دسترسی است.

دانشکدهٔ اقتصاد، مدیریت و بازرگانی
دانشکدهٔ اقتصاد، مدیریت و بازرگانی دانشگاه تبریز در سال ۱۳۹۰ تأسیس و در سه گروه آموزشی اقتصاد، مدیریت و مدیریت جهانگردی فعالیت کرده و دارای ۲۰ نفر عضو هیئت علمی می‌باشد. گروه اقتصاد این دانشکده از سال ۱۳۶۹ اقدام به پذیرش دانشجو در مقطع کارشناسی نموده و با تلاش مسئولین، در حال حاضر در تمام مقاطع تحصیلی از کارشناسی تا دکتری تخصصی مشغول تربیت دانشجو می‌باشد. گروه مدیریت این دانشکده در مقطع کارشناسی ارشد در گرایش‌های مدیریت بازرگانی و MBA مشغول فعالیت می‌باشد. گروه مدیریت جهانگردی نیز در مقطع کارشناسی اقدام به تربیت دانشجو می‌کند.

گروه‌های آموزشی

• اقتصاد
• مدیریت

نشریه

• فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی کاربردی

مراکز مطالعاتی و پژوهشی

• پژوهشکده محیط زیست
• پژوهشکدهٔ ستاره‌شناسی و فیزیک کاربردی
• گروه پژوهشی جغرافیا
• مؤسسهٔ تاریخ و فرهنگ ایران
• مؤسسهٔ تحقیقات اجتماعی
• مؤسسهٔ تحقیقات علوم اسلامی – انسانی
• مرکز تحقیقات علوم پایهٔ تبریز
• مرکز پژوهشی ریاضیات در صنعت
• مرکز پژوهشی ژئوتوریسم
• مؤسسه مطالعاتی و تحقیقاتی قفقاز، آناتولی و آسیای میانه

رتبه‌بندی‌ها

رتبه‌بندی‌های جهانی

در رتبه‌بندی مؤسسه تایمز (سال ۲۰۲۰)رتبه هشتم دانشگاه‌های ایران و رتبه سوم در بین دانشگاه‌های جامع را کسب کرده‌است.این دانشگاه در نظام رتبه‌بندی دانشگاه لایدن (سال ۲۰۱۸) توانست رتبه دوم در کشور را کسب کند.در رتبه‌بندی سایت URAP رتبه دوم در کشور را توانست به خود اختصاص دهد.[۳۵] همچنین براساس شاخص‌های مرجعیت علمی، انتشارات مشترک بین‌المللی و تحلیل ارجاعات انجام گرفته دومین دانشگاه کشور، در شاخص دیپلماسی علمی «انتشارات مشترک بین‌المللی» است و رتبه‌بندی جدید پایگاه استنادی علوم جهان اسلام «ISC»، دانشگاه تبریز را بعد از دانشگاه تهران دانشگاه برتر جامع کشور قرار داده‌است.

رتبه‌بندی داخلی

بر اساس آمار آنلاین بخش علم سنجی پایگاه سیویلیکا که تعداد مقالات تولید شده در کنفرانس‌های کشور را اعلام می‌نماید، دانشگاه تبریز در رتبه دوم دانشگاه‌های دولتی کشور از نظر تعداد مقالات کنفرانسی است.

کنفرانسها و همایشهای دانشگاه تبریز

• فراخوان مقاله همایش ملی مفهوم بدی و اشکال بیان آن در ادبیات
• نهمین سمینار جبرخطی و کاربردهای آن
• گردهمایی بین‌المللی سالانه سیستم‌های ابعاد پایین

پردیس‌ها

• پردیس بین‌المللی ارس
• پردیس خودگردان تبریز

رشته‌های تحصیلی

علوم پایه

• آمار و کاربردها
• ریاضیات و کاربردها
• علوم کامپیوتر
• علوم و مهندسی آب
• فیزیک (هسته‌ای، نظری و اخترفیزیک)
• فیزیک مهندسی

علوم فنی و مهندسی

• مهندسی مکانیک
• مهندسی مکانیک (ساخت و تولید)
• مهندسی برق (الکترونیک)
• مهندسی برق (قدرت)
• مهندسی برق (کنترل)
• مهندسی برق (مخابرات)
• مهندسی پزشکی
• مهندسی شیمی
• مهندسی صنایع
• مهندسی عمران
• مهندسی عمران (نقشه‌برداری)
• مهندسی فناوری اطلاعات
• مهندسی کامپیوتر (سخت‌افزار)
• مهندسی معماری
• مهندسی هوافضا (سازه‌های هوایی)
• مهندسی مکانیک بیوسیستم
• مهندسی مواد (سرامیک)
• مهندسی مواد (متالورژی صنعتی)

علوم تجربی

• بهداشت و بازرسی گوشت
• دکتری دامپزشکی
• انگل‌شناسی دامپزشکی
• علوم آزمایشگاهی دامپزشکی
• بافت‌شناسی دامپزشکی
• بیوشیمی بالینی
• فناوری‌های تولیدمثل دامپزشکی
• کنترل کیفی مواد غذایی
• زمین‌شناسی
• زیست‌شناسی (علوم جانوری)
• زیست‌شناسی (علوم گیاهی)
• زیست‌شناسی (سلولی و مولکولی)
• شیمی (محض)
• مهندسی فضای سبز
• مهندسی کشاورزی – زراعت و اصلاح نباتات (اصلاح نباتات)
• مهندسی کشاورزی – زراعت و اصلاح نباتات (زراعت)
• مهندسی کشاورزی – علوم باغبانی
• مهندسی کشاورزی – علوم خاک
• مهندسی کشاورزی – علوم دامی (دام)
• مهندسی کشاورزی – علوم دامی (طیور)
• مهندسی کشاورزی – علوم و صنایع غذایی
• مهندسی کشاورزی – گیاه‌پزشکی

علوم انسانی

• آب‌وهواشناسی
• تاریخ
• جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری
• حقوق
• زبان و ادبیات فارسی
• ژئومورفولوژی
• علوم اجتماعی (پژوهشگری علوم اجتماعی)
• علوم اجتماعی (تعاون و رفاه اجتماعی)
• علوم تربیتی (آموزش و پرورش پیش‌دبستانی و دبستانی)
• علوم تربیتی (تکنولوژی آموزشی)
• فلسفه
• علوم سیاسی

بین گروهی

• تربیت‌بدنی و علوم ورزشی
• روانشناسی (بالینی)
• زبان فرانسه (ادبی)
• زبان و ادبیات انگلیسی
• شیمی (کاربردی)
• علم اطلاعات و دانش‌شناسی
• علوم اقتصادی (اقتصاد بازرگانی)
• علوم اقتصادی (اقتصاد نظری)
• مدیریت جهانگردی
• MBA(استراتژی، مالی، عملیات)
• مهندسی کشاورزی – اقتصاد کشاورزی
• شهرسازی – طراحی شهری

شعب شهرستان

مرند

• ریاضیات و کاربردها
• مهندسی عمران (نقشه‌برداری)
• کاردانی فنی عمران (ساختمان‌های بتنی)

میانه

• مهندسی فناوری اطلاعات
• مهندسی مکانیک
• کاردانی راه‌آهن (خط و ابنیه)
• کاردانی فنی صنایع (ایمنی صنعتی)

اهر

• مهندسی کشاورزی – علوم دامی
• مهندسی کشاورزی – علوم دامی – کارشناسی ارشد (ژنتیک و اصلاح دام – تغذیه دام – فیزیولوژی دام)
• مهندسی کشاورزی – علوم و صنایع غذایی
• مهندسی منابع طبیعی – جنگلداری
• مهندسی تولیدات گیاهی – گیاهان داروئی و معطر