یکی از چالش های بچه ها برای درس خواندن، چگونگی مطالعه ی هر درس است. بارها پیش آمده که هنگام مطالعه ی زیست شناسی سردرگم شده اید و نمی دانید باید روی کتاب درسی بیشتر کار کنید یا تست بزنید. در مواقعی درصد یا نمره ی دلخواه را کسب نمی کنید و به طور دقیق نمی دانید که مشکل از کجاست. حتی اگر این گونه هم نشده اید باید روش مطالعه ی خود را اصولی تر کنید تا به نتیجه ی بهتری دست یابید. زیست شناسی درسی مفهومی است و هرگونه اشتباه در روند مطالعاتی آن شما را از کسب نمره ی دلخواه تان باز می دارد. اگر به این درس به چشم درس ساده یا حفظی نگاه می کنید سخت در اشتباهید و به زودی با مشاهده ی سوالات تستی این درس نظرتان بر می گردد. برای نظم بخشیدن به سیر مطالعه ی زیست شناسی، یک روند مشخص و کاربردی ارائه کرده ایم. روش بیان شده در اینجا تعداد گام های کمی دارد و به کار بستن آن بسیار آسان است. بعد از مدتی بهره بردن از آن، به طور خودکار اجرایش می کنید. برای اجرای گام های آن هر کجا که لازم بوده است نکات تکمیلی را آورده و به سوالات احتمالی شما پاسخ داده ایم. این روش شامل چهار گام است که توضیح هر کدام به طور کامل آورده شده است. مقاله روش مطالعهزیست شناسی  توسط جناب مرتضی احمدی تهیه شده است.

تسلط کافی بر روی کتاب زیست شناسی نیازمند اجرای چهار مرحله است. لازم به ذکر است برای دست یابی به ایده آل ترین نتیجه مراحل گفته شده را به ترتیب طی کرده و از تغییر ترتیب گفته شده خودداری کنید.

مرحله ی اول) سعی کنید زیست را گفتار به گفتار بخوانید و چهار مرحله ارائه شده را برای هر گفتار به اجرا در آورید. برای شروع دو تا سه بار از روی متن کتاب درسی بخوانید، بار اول سریع و روزنامه وار اما بارهای بعد کمی آهسته تر و با تعمق بیشتر.

مرحله ی دوم) سپس درسنامه ی کتاب کمک درسی (ترجیحا خیلی سبز) را بخوانید.

مرحله ی سوم) در مرحله ی بعد تست های کتاب کمک درسی را برای آن گفتار بزنید.(بین این مرحله و مرحله قبل بهتر است فاصله باشد ترجیحا بین یک تا دو ساعت).

یادآوری : دو نوع تست وجود دارد، تست آموزشی و تست سنجشی. تست آموزشی بعد از پایان درسنامه در کتب کمک درسی وجود دارد و هدف آن آموزش شماست. اما در تست سنجشی تعداد مشخصی سوال در زمان معین وجود دارد که هدف آن سنجش میزان یادگیری شماست.

نکته : در تست های آموزشی ابتدا تست را بزنید و بعد از مشاهده ی پاسخ تشریحی، گزینه های تست را به صورت صحیح و غلط کارکنید تا اگر نکته ای در سایر گزینه ها بود نیز مورد توجه قرار گیرد.

نکته : هرگز تست های آموزشی را زمان دار نزنید زیرا هدف، آموزش و یادگیری شماست.

نکته : در این مرحله نکاتی را که از تست ها برداشت کرده اید، یادداشت کنید. این نکات باید حاوی مفاهیم جذاب، کنکوری یا نکات چالشی و دام دار باشند.

نکته : اگر نکات را در کتاب درسی بنویسید کتاب را شلوغ می کنید و در زمانی که می خواهید فقط کتاب را مطالعه کنید با مشکل مواجه می شوید و همچنین هنگام مطالعه ی کل محتوا نیز سرعت مطالعه ی شما بسیار کند می شود؛ بنابراین توصیه می شود نکات را در یک دفتر، یادداشت نمایید.

نکته : یادداشت قسمت های فرار: نکته ی مهم دیگر این است که کتب زیست شناسی نظام جدید تا حد زیادی خلاصه شده و خلاصه نویسی برای این کتاب ها تقریبا بی معناست؛ بلکه به جای آن بهتر است قسمت هایی از کتاب که بیشتر جنبه ی حفظی دارند را (به صورت جداگانه در دفتر خود) یادداشت کنید.

مرحله ی چهارم) در مرحله ی آخر تست سنجشی(زمان دار) بزنید تا میزان تسلط شما بر مفهوم خوانده شده تعیین شود. این تست ها را زمان دار کار کنید و در پایان درصد پاسخگویی خود را مشخص کنید. این مرحله را دو تا سه روز بعد ازمرحله ی قبل انجام دهید.

نکته : الزامی است میان مطالعه و تست زدن فاصله باشد. تست آموزشی(مرحله ی دوم) را با فاصله دو تا سه ساعت و تست سنجشی(مرحله ی چهارم) را با فاصله 24 تا 48 ساعته بزنید.

نکته : در درس زیست قید ها و کلمات جمع و مفرد از اهمیت خاصی برخوردارند. بنابراین توصیه می شود برای آنها از هایلایت یا خودکار با رنگ های متفاوت استفاده شود. می توانید زیر کلمات مفرد یا جمع مهم خط بکشید، برای قیدهای همه، هر، همیشه، تمام و… از یک رنگ برای قید های اغلب، بیشتر معمولا و… از یک رنگ و برای قید های بعضی، برخی، ممکن است تقریبا و… نیز از یک رنگ استفاده کنید.

نکته : پیشنهاد می شود 25 درصد کل مطالعه ی روزانه تان را زیست شناسی تشکیل دهد.

و به طور کلی توصیه می شود هر روز حدود دو ساعت زیست شناسی مطالعه کنید.

 نکته : از خواندن جملات حاوی قید ها به صورت یکجا و در کنار هم(طرح عنوان کتاب قیدنامه) پرهیز شود. (زیرا قید ها را با هم اشتباه گرفته و جملات را اشتباه می گیرید و از طرفی بهسرعت فراموش خواهند شد.)(راه اصولی آموختن قید ها خواندن آنها در کتاب درسی یا جزوه به همراه سایر متون کتاب است).

نکته : برای مطالعه ی شکل ها سعی کنید: 1) طوری آنها را به خاطر بسپارید که انگار در ذهنتان از آنها عکس گرفته اید؛ سپس در هنگام مواجه شدن با سوال با توجه به شکلی که در ذهن دارید به سوال پاسخ دهید. 2) معمولا هر شکل کتاب یک، دو یا سه نکته خیلی مهم و کلیدی دارد که توصیه می شود آن نکات اصلی را در کنار آن شکل یادداشت کنید.

سوال : برای کسب نمره ی بالا در امتحانات تشریحی چه نکاتی رو رعایت کنیم؟ برای امتحانات تشریحی دو نکته مهم وجود داره که در زیر اشاره می کنم:

نکته : تعاریف مهم(مثلا تعریف هم ایستایی، مهندسی ژن و …)، موردی ها(مثلا ویژگی های حیات، سطوح سازمان یابی حیات و …) و پاسخ پرسش های مهم (برای مثال دانشمندان و پژوهشگران علوم تجربی در جست و جوی چه پدیده هایی هستند؟ و …) مطالب حفظی کتاب را شامل می شوند و برای سایر مطالب نیز چند بار روخوانی از روی متن کتاب کافی است.

نکته : طراحان سوالات تشریحی علاقه ی زیادی به فعالیت های کتاب درسی دارند بنابراین بایستی پاسخ درست هر یک از فعالیت ها را بدانید.

مرتضی احمدی