زهرا داستانی: هدایت تحصیلی به یکی از موضوعات مورد مناقشه در آموزش و پرورش تبدیل شده است. هدایتی که قرار بود ابتدا به منظور انتخاب درست رشته دانش آموزان باشد اما کم‌کم به یک اجبار تبدیل شد. غده‌ای بیمار در آموزش و پرورش که بالاخره سال گذشته سر باز کرد. آموزش و پرورش برای پر کردن ظرفیت رشته‌های کاردانش و فنی و حرفه‌ای و با اسم توسعه متوازن، دانش‌آموزان را از طریق هدایت تحصیلی اجباری به هنرستان‌ها گسیل کرد و همین سبب شد تا خانواده‌های زیادی نسبت به هدایت تحصیلی در دوره متوسطه وزارت آموزش و پرورش اعتراض کنند و آموزش و پرورش را وادار به تغییر کنند.

کنکور سراسری ۹۵ با حضور بیش از 600 هزار نفر داوطلب رشته تجربی، حدود 160 هزار داوطلب رشته ریاضی و نزدیک به ۱۶۰ هزار داوطلب انسانی و تعداد اندکی در رشته‌های فنی و هنر برگزار شد. داوطلبانی که تعداد نامتوازنآنها سبب شد آموزش و پرورش را برآن دارد که برای برقراری توازن بین رشته‌های تحصیلی دست و آستین بالا بزند و با اجبار دانش آموزان با سنجش معیار نمره و معدل آنها را به سمت رشته‌های فنی و حرفه‌ای هدایت کند و از بار رشته تجربی بکاهد اما این کار با اعتراض همراه شد.

از هدایت تحصیلی اجباری تا عقب نشینی از آن

هدایت تحصیلی از مهر ماه سال گذشته تا به امروز تغییرات و تحولات زیادی را در پی داشته است. اولین واکنش‌ها به اعتراضات گسترده دانش آموزان به این نحوه انتخاب اجباری رشته‌ با حکم ناصر سراج رئیس سازمان بازرسی کل کشور همراه بود که در حکمی به معاون نظارت و بازرسی امور فرهنگی و اجتماعی سازمان ماموریت داد تا به قید فوریت موضوع هدایت تحصیلی در آموزش و پرورش را بررسی و نتیجه را گزارش دهد.

به فاصله دو روز پس از ابلاغ این حکم آموزش و پرورش از موضع خود در رابطه با هدایت تحصیلی عقب نشینی کرد و حجت الاسلام مصطفی ناصری زنجانی معاون حقوقی و امور مجلس وزارت آموزش و پرورش از برداشته شدن «اجبار» را از هدایت تحصیلی خبر داد و گفت که مشکلات مربوط به هدایت تحصیلی حل شده است. او درباره مشکل انتخاب رشته در شهرستان‌ها نیز گفت: در شهرستان‌ها هر شخصی هر رشته‌ای را بخواهد می‌تواند انتخاب کند و اگر در مدرسه‌ای امکانات وجود نداشت و ظرفیت در یک رشته پر شده بود، چنانچه استان اعلام آمادگی کند و امکان تشکیل کلاس جدید داشته باشد، این کار را انجام می‌دهیم. اسفند سال ۹۵ همزمان با پایان نیمه اول مدارس مهدی فیض، معاون پرورشی فرهنگی وزارت آموزش و پرورش از تغییر حد نصاب نمره برای ورود به برخی رشته‌ها خبر داد و گفت: آموزش و پرورش خود را موظف می‌داند که حداکثر ظرفیت معین شده را برای پژوهش دانش آموزان در رشته مورد نظر مهیا کند. دراین میان به دلیل محدودیت ظرفیتی حدنصاب و یا میانگین نمرات برخی درس ها در دوره متوسطه اول برای برای ورود به رشته ها تغییر کرده است. حد نصاب افزایش می‌یابد و به طور طبیعی تعدادی از داوطلبان را بدون توان علمی فیلتر می‌کند. او خبر داد: دانش آموزان پایه نهم تا پایان فروردین ماه سال ۹۶۶ فرصت دارند تا رشته اول مورد نظر خود را به مدارس اعلام کنند. 

ساز و کار هدایت تحصیلی جدید

آموزش و پرورش هدایت تحصیلی اختیاری با اولویت امتیاز را جایگزین هدایت تحصیلی اجباری کرد. دستورالعمل و شیوه جدیدی که برای بسیاری از دانش آموزان گنگ و نامفهوم بود. علی زرافشان معاون آموزش متوسطه وزیر آموزش و پرورش در تشریح این شیوه جدید گفت: نکته‌ای که در این دستورالعمل مورد توجه قرار گرفته ۱۲۲ اولویتی است که بر اساس ۱۰۰ امتیازی که شورای عالی تعیین کرده است. البته این ۱۲ اولویت جنبه تجویزی ندارد بلکه جنبه توصیه ای دارد، به این معنا که به دانش آموزش می‌گویند که آزمون‌های مشاوره‌ای شما از نظر اولیا، خود و عملکرد تحصیلی او چگونه است که اولویت تحصیلی اینگونه شده است و دانش آموزش خودش انتخاب می‌کند.

تاثیر نمره بر روی انتخاب رشته جدید

گرچه به گفته مسئولان آموزش و پرورش هدایت تحصیلی آزاد است اما به گفته علی زرافشان معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش نمره نیز بی‌تاثیر در ورود دانش‌آموزان به رشته مورد علاقه‌اشان نیست. او گفته که انتخاب رشته امسال دانش آموز بر اساس نمره‌ای است که کسب کرده‌اند، پنج اولویت بندی وجود دارد کسانی که اولویت اول هستند اول ثبت نام می‌شوند و بعد گروه دوم ورود پیدا خواهند کرد. اما اگر دانش آموزی نتواند برای رشته مورد علاقه خود امتیاز به دست آورد شرایطی وجود دارد برای نمونه اگر از ۱۰۰ امتیاز ۸۰ امتیاز را آورد و در منطقه الف است،در منطقه الف تا ۸۵ امتیاز افراد موفق شده اند در رشته مورد نظر ثبت نام بکنند .حتی اگر امتیارز کافی را هم نداشته باشند اما اگر منطقه ظرفیت کافی داشته باشد امکان ثبت نام وجود دارد.

هدایت تحصیلی توصیه‌ای به چه معنی است؟

شیوه‌نامه جدید هدایت تحصیلی حالا یک ابهام تازه و یک دغدغه جدید برای دانش‌آموزان است. شیوه‌نامه‌ای که دانش‌آموزان را از اجبار دوباره برای انتخاب رشته نگران کرده است ا‌ما مهدی فیض، معاون پرورشی و فرهنگی وزیرآموزش و پرورش درباره این شیوه‌نامه جدید گفته است: روح حاکم بر شیوه نامه جدید هدایت تحصیلی انتخاب آزادانه، آگاهانه و مدیریت شده و توصیه‌ای است. مهدی فیض در توضیح توصیه‌ای بودن امر هدایت تحصیلی گفته است: هنگامی که مجموعه سوابق و اطلاعات دانش‌آموز تکمیل شود، گزینه‌های اول تا آخر به او پیشنهاد می‌شود. وی با اشاره به این مطلب که امسال حد نصاب رشته‌های تحصیلی ارتقا یافته است، توضیح داد: به طور مثال، ورود به رشته علوم تجربی مستلزم آن است که میانگین نمره 3 ساله دانش آموز در درس علوم در متوسطه اول 14 باشد و در رشته ریاضی، میانگین نمره درس ریاضی باید 14 باشد.

نتایج هدایت تحصیلی دانش آموزان چه زمانی اعلام می‌شود؟

علی زرافشان، معاون آموزش متوسطه وزیرآموزش وپرورش از انجام هدایت تحصیلی بلافاصله بعداز اعلام نتایج امتحانات خردادماه خبرداد. وی عملکرد تحصیلی، اعم از نمرات پایه های هفتم، هشتم و نهم را ملاک انتخاب رشته دانست و افزود: در دستورالعمل جدید هدایت تحصیلی همانند گذشته، برای ورود به رشته های موردنظر حداقل نمره هایی در برخی دروس در نظرگرفته شده است، بنابراین برای رشته هایی مانند، علوم تجربی، ریاضی، علوم انسانی، فنی وحرفه ای و شاخه کاردانش در گرایش های صنعت و کشاورزی، دانش آموز باید در برخی دروس متناسب با رشته موردنظر ، حداقل نمره تعیین شده را کسب کند، وگرنه ثبت نام او در اولویت های چهارگانه صورت می گیرد. زرافشان گفت: باتوجه به اعلام زمان نتایج امتحانات خردادماه، پیش بینی می شود، امر هدایت تحصیلی تا 15 تیرماه به طور کامل انجام شود.