هیچ وقت آرامش ندارد؛ یک روز از اینکه در آزمون آزمایشی، تراز بهتری از رقیبش کسب کرده یا در فلان درس، درصدش بالاتر شده، ذوق زده است، و یک روز از اینکه درصدش پایینتر بوده و نتیجه بدتری کسب کرده، کلافه و دلمرده است. راستش اصلاً به رتبه، درصدها، و در کل وضعیت علمی خودش، توجه چندانی ندارد؛ بلکه بیشتر برایش این مهم است تا از کسی که او را رقیب خودش میداند، عقب نیفتد و با کمال تاسف از ضعف رقیبش بیش از پیشرفت خودش، خشنود میشود! چطور مقایسه خود با دیگران را ترک کنیم ؟
شاید شما نیز با افرادی از این دست روبرو بودهاید؛ جوانانی که تمام مدت در حال مقایسۀ خود با دیگران هستند و برای همین از زندگی خود لذت نمیبرند؛ زیرا مقایسه کردن زیادی باعث میشود به استعدادها و تواناییهای واقعی خودشان بیتوجه شوند و آنها را بیارزش بدانند و به دنبال داشتههای دیگران باشند. آنها گاهی احساس برتر بودن میکنند و گاهی احساس بدتر بودن، و در این میان، امکان احساس کمتری و بدتری، بیش از احساس برتری است؛ زیرا انسانهای زیادی هستند که در هر زمینهای از آنها بهتر هستند یا حداقل از نظر آنها این طور به نظر میرسد.
بدون شک «قیاس خود با دیگران» نشانگر آن است که به خویشتن اعتماد نداریم و دچار نوعی خود کمبینی هستیم. در حقیقت افرادی که دچار حقارت نفس هستند و خود را حقیر و زبون میپندارند، تنها از راه مقایسه خود با دیگران، مسیر زندگی خویش را تعیین میکنند. مقایسه، نگرشی بسیار احمقانه است؛ چون هر فردی یگانه و یکتا و غیر قابل مقایسه با دیگری است. شما فقط خودتان هستید و هیچکس هرگز شبیه شما نبوده است و هیچکس هرگز شبیه شما نخواهد بود و نیازی هم نیست که شما شبیه هیچکس دیگری باشید. اگر یک بار این نکته در ذهنمان جا بیفتد حسادت ناپدید میشود؛ زیرا وقتی ما مقایسه میکنیم، در واقع به دام حسادت میافتیم.
مقایسه خود با دیگران، یک بیماری رایج و متداول است. در زمان قیاس، تعادل روحی، جذابیت، ارزشمندی و موفقیت خود را در مقایسه با دیگران ارزیابی میکنیم؛ حتی ممکن است تا بدانجا پیش برویم که تمام ابعاد زندگی خویش را با معیارها و استانداردهای دیگران بسنجیم؛ اما در این رهگذر از نکته مهمی غافل میشویم، اینکه از معیارها و ارزشهای انسانی خود فاصله گرفته و رضایت باطنی خویش را نادیده میانگاریم.
البته ما قبول داریم که آزمون سراسری، یک مسابقۀ علمی است و در هر مسابقهای، مقایسه مفهوم پیدا میکند و باعث ایجاد انگیزه میشود؛ اما اگر بخواهیم هر روز، هر ساعت و هر لحظه، غرق مقایسۀ خود با دیگران شویم، در این مسابقه، بازنده خواهیم شد؛ زیرا تمام توانمان صرف این مقایسه میشود و روح و جسممان از این مبارزه، که پر از نگرانی و اضطراب است، خسته و فرسوده خواهد شد.
چطور مقایسه خود با دیگران را ترک کنیم؟
آگاه و هشیار باشید
نمیتوانیم انکار کنیم که مقایسه کردن، جزیی از طبیعت بشر است و گاهی هم مقایسه بدون آگاهی صورت میپذیرد، اما ترک عادت مقایسه نیاز به تمرین و ممارست بسیار دارد و باید با آگاهی انجام شود؛ مثلاً، وقتی نمرههای خودتان را با همکلاسیتان مقایسه میکنید، کاری که باید با آگاهی انجام بدهید، این است که قدری درنگ کرده و به خود یادآوری کنید که «شاید مقایسه یک امر طبیعی باشد، اما درست و منطقی نیست» و آگاهانه هر بار که به سمت مقایسه کردن رفتید، این هشدار را به خود بدهید.
منحصر به فرد بودن خود را بپذیرید
مهمترین گام برای احتراز از دام مقایسه، توجه به این واقعیت است که ما از هر حیث در جهان منحصر به فرد هستیم و هیچ کس از نظر ظاهری و باطنی با ما یکسان نیست. با درک این حقیقت، به این نکته واقف میشویم که در انتخاب شیوۀ کار نباید کورکورانه از دیگران تقلید کرد.
یک داوطلب به جای مقایسۀ خود با دیگران، باید تلاش کند تا به حداکثر توانایی خود برسد و با چنین نگاهی درس بخواند که: «من تلاش خودم را میکنم و میخواهم به بیشترین میزان آمادگی که میتوانم به آن دست پیدا کنم، برسم.»
روی شایستگیها و ویژگیهای مثبت خود متمرکز شوید
تنها در سایه اعتماد به نفس، میتوانید شاد باشید و پرداختن به نقاط ضعف، فقط با خود غصه به همراه دارد. اگر شما در ریاضی ضعف دارید، شاید در ادبیات قوی باشید یا در ورزش فوتبال گوی سبقت را از سایر دوستانتان بربایید.
استفاده از تجربۀ زندگی افراد موفق
میتوانید به زندگی افراد موفق و بزرگی که در تاریخ وجود دارند، سری بزنید و ببینید که آنها چطور توانستهاند با تاکید بر عقاید و نظرات خود، پلههای موفقیت را طی کنند. به این نکته هم توجه کنید که آنها با احساس تنهایی خود در عقاید و نظراتشان غلبه کردهاند؛ چون بسیاری از ما، به خاطر اینکه دیگران افکار و عقاید ما را ندارند و احساس تنهایی میکنیم، بیخیال افکارمان میشویم و از آن میگذریم.
جملات درونی خود را اصلاح کنید
یک قیچی بردارید و تمام جملات و افکار درونی را که دایم به شما سرکوب میزند و باعث مقایسه کردن میشود، اصلاح کنید. این جملات باعث میشود که شما افراد ضعیف و ناتوانی جلوه داده شوید. بعضی از وقتها اطرافیانمان هم با استفاده از این جملات در این حس مقایسه نقش دارند؛ مثلاً، وقتی به ما میگویند: چرا دوستت رتبه بهتری آورده است؟ این چه رتبهای است که آوردهای؟ از دختر عمو یا پسر عمویت یاد بگیر، و … شما را دچار شک و تردید میکنند تا به نظرات دیگران بیشتر از خودتان توجه کنید. روانشناسان معتقدند که خیلی از والدین ما در دوران کودکی با مقایسه کردن ما و ترور افکار و عقایدمان، ما را به خودمان بیاعتماد کردهاند؛ مثلاً، وقتی میگویند که کاش تو مثل فلانی بودی! این فکر را در کودک رشد میدهند که والدینش از آن چه خودش است، راضی نیستند؛ آن وقت سعی میکند که شبیه دیگران باشد.
به کسانی که شما را مقایسه میکنند، توجه نکنید
افرادی که دایم دست به مقایسه شما با دیگران میزنند، میخواهند شما آن چه که هستید نباشید؛ بنابراین، حرفهای آنان را گوش دهید و ضعفهای خودتان را شناسایی کنید، اما جوّگیر نشوید و بر احساس و فکر خود در مورد انجام کار درست، تاکید کنید. به افرادی که شما را با دیگران مقایسه میکنند، یادآوری کنید که شما با بقیه فرق دارید؛ چون شما ویژگیهای خاص خودتان را دارید و دیگران هم ویژگیهای خودشان را، و اصلاً قابل مقایسه با یکدیگر نیستید. چطور مقایسه خود با دیگران را ترک کنیم
0