اینها را علیرضا ساقی می‌گوید. معلم مدرسه شهید کاتب روستای حماملوی مشگین شهر (استان اردبیل) که واکنش سریعش با کمی بخت همراه شد تا دانش‌آموزان کوچکش به سرنوشت دختران مدرسه شین‌آباد دچار نشوند.

روز یکشنبه ٢٢ آذر حادثه به آتش کشیده شدن بخاری نفتی در این مدرسه روستایی ختم به‌خیر شد اما موضوع تکراری و غم‌انگیز تهدید بخاری‌های نفتی در کلاس‌های درس روستایی را دوباره زنده کرد. ساقی از ابتدای مهر کارش را در مدرسه روستای حماملو شروع کرده است، پیش از آن هم تجربه تدریس در مدارس دیگر روستاها را داشته و می‌گوید که روستاها هرچند گازکشی دارند اما مدارس روستاهای کوچک همچنان از داشتن بخاری‌های مناسب محروم مانده‌اند.

او هم مثل خیلی از ما خبر حوادث مربوط به آتش‌سوزی در کلاس‌های درس را شنیده و خوانده است و البته فکر نمی‌کرده است که خودش روزی سوژه یکی از این خبرها شود: «بله من هم ماجرای مدرسه شین‌آباد را می‌دانستم اما هیچ‌وقت فکر نمی‌کردم که این اتفاق روزی در کلاس خودم رخ دهد. خوشبختانه غیر از کمی سوختگی روی دست‌ها و پیشانی صدمه جدی به من وارد نشد. معمولا سعی می‌کنند بخاری‌های سالم در مناطق محروم توزیع کنند اما هنوز معلوم نیست که بخاری کلاس ما چرا منفجر شد. » معلم‌های زیادی هستند که از ماجراهای مربوط به بخاری‌های نفتی اطلاع دارند و شاید آنها هم تصور نمی‌کنند که روزی سر از خبرهای حوادث درآورند اما تعداد زیاد کلاس‌های فاقد سیستم گرمایشی مناسب این احتمال را افزایش می‌دهد که هر یک از آنها چنین حادثه تلخی را در طول دوران تدریس خود در مناطق محروم تجربه کنند.

یکی از وظایف رسانه‌ای رییس سازمان نوسازی مدارس کشور این بوده است که هر سال آماری از تعداد بخاری‌های نفتی و غیرایمن مدارس کشور اعلام کند و هزینه‌ای که برای ایمن‌سازی سیستم‌های گرمایشی کلاس‌های درس صرف شده است. دغدغه بخاری‌های غیرایمن سال‌هاست که ادامه دارد و آموزش و پرورش همواره اعلام کرده است که قرار است مدارس با بخاری‌ خداحافظی کنند اما تا به ثمر نشستن این وعده هنوز راه زیادی باقی است.

مرتضی رییسی به «اعتماد» می‌گوید: «از ۵٣٠ هزار کلاس درسی که در کشور هستند، ٧۵ هزار کلاس همچنان با بخاری‌های نفتی و غیرایمن گرم می‌شوند. » او البته یادآور می‌شود که روند کاهش این آمار از ابتدای کار دولت یازدهم با جدیت پیگیری شده است: «در سال ٩٢ کلاس‌هایی که با بخاری‌های نفتی و غیرایمن گرم می‌شدند ٢١١ هزار بود یعنی تقریبا ۴٠ درصد از کلاس‌های درس ما فاقد سیستم مناسب گرمایش بودند اما حالا ١۵ درصد از کلاس‌ها هنوز این مشکل را دارند. » به گفته او اکثر کلاس‌هایی که همچنان از گرمایش ایمن محروم مانده‌اند در استان خراسان رضوی قرار دارند و بعد از آن استان‌های شمال‌غربی شامل آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و اردبیل قرار دارند.

رییسی می‌گوید که با وجود اینکه هزاران کلاس درس هنوز آنگونه که باید به وسایل مناسب گرمایشی مجهز نشده‌اند اما این موضوع نباید دلیلی برای وقوع حوادث باشد: «قبل از شروع سرما به تمامی مدارس اعلام کرده‌ایم که به هیچ‌وجه نباید از وسایل گرمایشی معیوب و غیراستاندارد استفاده کنند و هر مدرسه‌ای که به وسیله گرمایشی نیاز دارد اعلام کند، برای تامین این وسایل ما اعتبار لازم را در نظر گرفته‌ایم تا در صورت نیاز به متقاضیان وسایل گرمایشی سالم تحویل دهیم. نکته دیگر این است که دستورالعمل ایمنی به تمامی مدارس کشور ابلاغ شده است. تمامی توضیحات داده شده تا حوادث مربوط به بخاری‌ها به حداقل برسد، از جمله دستورالعمل برای عملکرد در صورت بروز حادثه، مانند اینکه در صورت بروز آتش‌سوزی، پیش از اقدام به خارج کردن وسیله گرمایشی، دانش‌آموزان از کلاس درس خارج شوند. متاسفانه علاوه بر وسایل گرمایشی معیوب، یکی از اصلی‌ترین دلایل بروز حوادث مربوط به آتش‌سوزی در کلاس‌های درس خطای انسانی بوده است. توصیه ما این است که مدیران یا سرایداران این دسته از کلاس‌های درس هر روز پیش از ورود دانش‌آموزان از سلامت کارکرد وسایل گرمایشی اطمینان پیدا کنند، کپسول اطفای حریق در کلاس‌های درس باشد و نحوه استفاده صحیح از آن آموزش داده شود. »

رییسی پس از تاکید بر مسوولیت مدیران مدارس و نیاز به کاهش خطاهای انسانی این را هم اضافه می‌کند که: «هیچ کدام از اینها البته رافع مسوولیت ما نیست، باور کنید با شروع فصل سرما یکی از دغدغه‌های بزرگ ما وضعیت وسایل گرمایشی مدارس است. اما ١٣ میلیون دانش‌آموز، ٩٧ هزار مدرسه و محدودیت منابع آموزش و پرورش یکی از دلایلی است که هنوز نتوانسته‌ایم تمامی کلاس‌های درس را ایمن کنیم. ما پیگیر همه حوادث هستیم، خوشحالم که در مدرسه روستای حماملو حادثه وخیمی رخ نداد و همه سالم هستند.»

امنیت ٧٠٠ میلیارد تومان بودجه می‌خواهد

در دولت یازدهم ٧٠٠ میلیارد تومان صرف استانداردسازی سیستم گرمایشی مدارس شده است تا مدارس به رادیاتور مجهز شوند و البته همچنان هزاران کلاس درس در صف امنیت مانده‌اند. تامین این امنیت و کم شدن شر بخاری‌های نفتی از سر کلاس‌های باقیمانده به همین میزان بودجه که از ابتدای دولت صرف شده است، نیاز دارد. این حرفی است که رییسی به «اعتماد» می‌گوید: «تجهیز و ایمن‌سازی وضعیت تامین گرمای ١۵ درصد باقیمانده از کلاس‌های درس به ٧٠٠ میلیارد تومان اعتبار دیگر نیاز دارد. اینکه باز هم به این میزان از اعتبار نیاز داریم به این خاطر است که قیمت‌ها افزایش پیدا کرده است و دسترسی به کلاس‌‌های درس موردنظر دشوار است. توان زیرپوشش قرار دادن این کلاس‌ها وجود دارد اما به خاطر کمبود اعتبارات نمی‌توان در کوتاه‌مدت به آن رسید.» رییسی می‌گوید که مجلس شورای اسلامی امسال ۴٨٠ میلیارد تومان بودجه از محل عوارض گاز برای بحث نوسازی مدارس در نظر گرفته است که از این میزان ۴٠٠ میلیارد تومان تنها برای اصلاح سیستم گرمایشی مدارس صرف خواهد شد، البته این بودجه باید به مرور زمان در اختیار این سازمان قرار بگیرد: «بودجه اعلام شده متعلق به سال ٩۵ است اما متناسب با درآمد دولت و به مرور در اختیار ما قرار می‌گیرد.»

تا رسیدن به مرور این بودجه و انجام به مرور اصلاحات در سیستم گرمایشی مدارس، خطر در فصل‌های سرد سال همچنان بر سر مدارس روستایی چرخ می‌زند. ٧۵ هزار کلاس درس هنوز ایمن به وسایل مطمئن نشده‌اند، اگر میانگین هر کلاس درس را ۵ نفر در نظر بگیریم یعنی ٣٧۵ هزار دانش‌آموزی که سر کلاس نشسته‌اند، سهمی از این خطر خفته در بخاری‌ها دارند. معلم روستای حماملو می‌گوید: «بچه‌ها ترسیده بودند و فریاد می‌زدند، به آنها گفتم نترسید. نترسید. الان آتش را خاموش می‌کنم. »