در یک ارزیابی کلی باید گفت که در چیدمان سوالات سال 93 (بهمن 92) نسبت به سال قبل از آن یعنی کنکور 92 (بهمن 91) ، تعداد بیشتری از سوالات به مباحث سیاست خارجی و تحلیل سیستم‌ها اختصاص پیدا کرده است، در کنکور سال 92 جمعا 3 تست از تجزیه و تحلیل سیاست خارجی را مشاهده می‌کنیم و از مبحث سیستم‌ها نیز سوالی مطرح نشده است اما در امسال از سیاست خارجی و مبحث سیستم‌ها جمعا 7 سوال مطرح شده است.
تغییر مورد توجه دیگر افزوده شدن 3 سوال از بخش کلیات و اصول بنیادین نظری در روابط بین‌الملل بوده در سال قبل هیچ سوالی از این بخش نداشتیم. نکته حائز اهمیت اینکه تحول سوالات به سمت سوالات سیاست خارجی و مباحث سیستمی نشان می‌دهد که کتاب اصول روابط بین الملل فرهاد قاسمی منبع مهمی برای طرح سوالات این سرفصل بوده است و از اهمیت کتاب سیف زاده در این مقوله کاسته شده است.
در مورد سطح دشواری سوالات باید خاطر نشان کرد که سوالات کنکور 93 نسبت به سال 92 کمتر حفظی بوده و داوطلب با آشنایی در حد متوسط از مباحث می‌توانست با کمی استدلال به پاسخ صحیح دست پیدا کند.
در مورد نوع پراکنش سوالات از مباحث گوناگون نیز مشاهده می‌شود که در کنکور امسال به شکل متوازن‌تری تنوع سوالات از بخش‌های مختلف و مباحث گوناگون به چشم می‌خورد، در سال قبل 45 درصد از سوالات فقط مربوط به مبحث واقع گرایی بود که امسال این تمرکز بالا در مبحثی خاص به چشم نمی‌خورد، هر چند که در امسال نیز همانند سال قبل از برخی از مباحث نسبتاً مهم سوالی طرح نگردید همچون نظریه‌های همگرایی منطقه‌ای، نظریه‌های وابستگی متقابل یا برداشت اقتصاد سیاسی بین‌المللی.

در آزمون کارشناسی ارشد سال 93 (بهمن 92) همانند سال گذشته تعداد سوالات 20 سوال می‌باشد، اولین نکته‌ای که باید در تحلیل سوالات اندیشه‌های سیاسی در نظر داشت کثرت منابع آن است. با توجه به این کثر منابع، تقسیم سوالات به 10 سوال برای اندیشه سیاسی در اسلام و 10 سوال برای اندیشه سیاسی در غرب (با توجه به این که منابع آن به نسبت زیادتر است) کار را برای داوطلب مشکل می‌کند. به هر حال عموماً سوالات اندیشه سیاسی در غرب را به چهار دوره کلاسیک(یونان و روم)، آباء کلیسا، دوره مدرن (از قرن 15 تا اواخر قرن 19) و قرن20 تقسیم می‌کنند. با تحلیل سوالات متوجه می‌شویم که از قرن 20 حتی یک سوال هم در آزمون سال 93 نیامده بود؛ این در حالی است که در آزمون سال 92، 4 سوال از 10 سوال را به خود اختصاص داده بود. سوالات سال 93 بین دو دوره مدرن و کلاسیک پخش شده بود. بنابراین با دقت در روال آزمون‌های سال‌های قبل باید گفت اگر داوطلبان همه‌ منابع را مطالعه نکرده باشند باید هر لحظه منتظر غافلگیر شدن باشند. اما در اندیشه سیاسی در اسلام با توجه به قلت منابع سوالات از نظر گستره تاریخی که در بر می‌گیرند نسبتاً مشابه سال‌های قبل طراحی شده بود. لذا همان ضریب سختی را باید برای آنها در نظر گرفت.

در آزمون کارشناسی ارشد سال 93 (بهمن 92) همانند سال گذشته تعداد سوالات 20 سوال می‌باشد. سوالات تاریخ روابط بین‌الملل در سال 92 از همه فصول کتاب بودند ولی در سال 93 تقریباً تمامی سوالات از بازه زمانی بعد از کنگره وین تا جنگ جهانی دوم بودند.در سوالات سال 92، طرح سوالات نسبتاً ساده بودند ولی گزینه های جواب خیلی شبیه بهم بودند که باعث اشتباه داوطلب می شدند ولی در سال 93 این طور نبود به طور کلی سوالات در سال 93 از سال 92 نسبتاً ساده تر بودند. همچنین به طور کلی فصول از بعد از کنگره وین تا جنگ جهانی دوم در تاریخ روابط بین‌الملل از اهمیت ویژه ای برخوردار است هم در کتاب آقای نقیب زاده و هم درکتاب آقای بزرگمهری از این مباحث سولات زیادی مطرح شده است نکته دیگر در مورد کنکور 92و93 این است که سوالات از حفظی بودن به سمت تحلیلی بودن و مفهومی بودن در حرکت است در نتیجه سوالات سال به سال مفهمومی‌تر شده‌اند.

در آزمون امسال ، 5 سوال به طور کلی به دوره پس از انقلاب مربوط است که باید با دانش عمومی داوطلبین پاسخ داده شود و نیاز چندانی به محفوظات ندارد.
10 سوال کاملاً حفظی است و داوطلب لزوماً باید متن کتاب دقیق را خوانده باشد.البته با حذف گزینه ها و استدلال منطقی می توان به پاسخ نزدیک شد. 
از 15 سوال مذکور ، 2 سوال دقیقاً بر«تاریخ زمانی خاصی » متکی است ، یعنی دقیقاً « سال » و « زمان » مورد پرسش قرار گرفته است . 5 سوال باقی مانده هم ، سوالات عمومی است یعنی لزوماً در منبعی ذکر نشده است و باید با استدلال به آنها پاسخ داد. 
سوالات آزمون سال 92 دارای سطح دشواری بالاتری بوده و در آزمون سال 93 ، از دوره پس از انقلاب اسلامی ایران ، سوالات بیشتر طرح شده است ( به نسبت سال 92 ) 
گزینه‌های آزمون امسال ( 93 ) نسبت به سال 92 طولانی‌تر است و سوالات دامنه گسترده‌تری از دانش مفهومی فرد را به چالش می‌کشد. به عبارت دیگر از حالت حفظی صرف خارج می شود و نیاز به استدلال دارد. در مجموع به نظر می رسد کتاب های اساتیدی همچون پروفسور آبراهامیان ، زیبا کلام و ازغندی ، کماکان جز منابع اصلی این درس هستند.

در درس جامعه شناسی سیاسی آزمون امسال93 (بهمن92) همانند سال گذشته تعداد سوالات 20 سوال می‌باشد که از لحاظ سطح، چندان تفاوتی نسبت به آزمون سال 92 (بهمن91) نداشته است تنها تفاوت قابل ذکر این است که تعداد سوالات حفظی کمی بیشتر شده و به فصول قدرت سلطه ، مشروعیت و سیاست در یک جهان کوچک: جهانی شدن و افول دولت ـ ملت حاکم اهمیت بیشتر داده شده است. منابع آزمون امسال به این ترتیب بوده است: جامعه شناسی سیاسی دکتر بشیریه، درآمدی بر جامعه شناسی سیاسی دکتر نقیب زاده، و جامعه شناسی سیاسی معاصر از کیت نش.

در آزمون کارشناسی ارشد سال 93 (بهمن 92) همانند سال گذشته تعداد سوالات 20 سوال می‌باشد. در تحلیل سوالات جهان سوم و مسائل آن باید این نکته را بیان نمود که منابع این سرفصل را بسیار زیاد ذکر کرده‌اند (برخی تا20 منبع). اما آنچه داوطلبان را قطعاً شوکه کرده است این نکته می‌باشد که بیش از 80 درصد سوالات فقط از یک منبع آمده است. کتاب عقلانیت و آینده توسعه یافتگی نوشته دکتر سریع القلم که بر اساس روال سال‌های قبل حداقل 3 یا 4 سوال از آن طرح شده بود در آزمون سال 93 به نظر می‌رسد حتی یک سوال از آن طرح نشده است. درکل حدود 80 درصد از سوالات از کتاب دکتر ساعی تحت عنوان مسائل سیاسی اقتصادی جهان سوم طرح گردیده است. اما نکته‌ دیگر که باید به آن توجه نمود این مسئله می‌باشد که اصولا تعدادی از سوالات از منابع نامعلوم یا اطلاعات عمومی طرح می‌شود بنابراین داوطلبان نباید انتظار پاسخگویی به همه سوالات را داشته باشند، و اینکه اصولاً این درس جزء دروس سخت می‌باشد که معمولاً داوطلبان پایین‌ترین درصد خود را در آن می‌بینند.

در آزمون کارشناسی ارشد سال 93 (بهمن 92) همانند سال گذشته تعداد سوالات 20 سوال می‌باشد. با مقایسه سوالات کنکور امسال و سال قبل حقوق بین‌الملل در ابتدا در می‌یابیم که همانند سال قبل در امسال نیز از مفاهیم کلی حقوق بین الملل و نیز مکاتب حقوقی که در ابتدای کتب حقوق بین‌الملل بدان پرداخته می‌شود، سوالی طرح نگردیده اما برخلاف سال قبل در حیطه تاریخ تحول حقوق بین‌الملل امسال 2 سوال مطرح گردید، سطح سوالات امسال نسبت به سال قبل عموماً بالاتر و سخت‌تر بوده اما نکته قابل توجه اینکه همانند سال قبل از دو مبحث نسبتاً مهم یعنی رابطه حقوق داخلی با حقوق بین الملل و نیز حقوق هوایی و فضایی سوالی مطرح نگردید، همچنین یک سوال نیز بنا بر حوادث روز طرح گردید که خارج از چهارچوب‌های استاندارد منابع معرفی شده بود و آن سوال 187 بود که در مورد قصور عربستان در باب عدم اطلاع از وضع زندانیان ایرانی محکوم در عربستان بود.
با مقایسه دو آزمون در می‌یابیم که همچنان تمرکز سوالات بر سه حوزه استوار است، منابع و تابعین حقوق بین الملل خصوصاً با محوریت سازمان ملل و ارکانش که در حدود 6 سوال از این حوزه بود در مقایسه با 7 سوال سال قبل، روش‌های حل مسالمت آمیز اختلافات بین‌المللی با تأکید بر دیوان دادگستری بین المللی که 5 سوال از این حوزه بود در مقایسه با 6 سوال سال قبل و حقوق معاهدات که 3 سوال امسال را به خود اختصاص داده بود در مقایسه با 4 سوال سال قبل.
برخلاف سال گذشته از مبحث جانشینی سوالی طرح نشد و در مورد حقوق دریاها که بحث پردامنه‌ای را در کتاب‌های حقوق بین‌الملل به خود اختصاص داده است تنها یک سوال مطرح گردید همانند سال گذشته.

در آزمون کارشناسی ارشد سال 93 (بهمن 92) در درس روش پژوهش همانند سال گذشته تعداد سوالات 20 سوال می‌باشد و بیشترین حجم سوالات آزمون به حوزه روش‌های گردآوری یا دسترسی به داده‌ها مربوط می‌شود. 
سوالات تحلیل محتوا و روش‌های گردآوری نظر ویژه‌ طراحان سوال را در این آزمون به خود اختصاص داده‌اند (که این روند حتی در طراحی سوالات آزمون دکتری نیز مشهود است و دلیل آن توجه روز افزون جوامع دانشگاهی به روش‌های تحقیق کیفی و آمیخته در دهه گذشته می‌باشد.)
سوالات آزمون 93 دارای سطح دشواری بالاتری بوده و نسبت به سوالات آزمون 92 تنها مباحث حفظی ساده را مورد پرسش قرار نمی‌دهد، به عبارتی بحث مفهومی حوزه اصلی طرح سوالات بوده است؛ بالعکس آزمون سال 92 سوالات حفظی اکثریت سوالات را به خود اختصاص داده‌اند. گزینه‌های آزمون 93 نسبت به 92 طولانی‌تر و سوالات دامنه گسترده‌تری از دانش مفهومی فرد را به چالش می‌کشد. تعداد سوالات محاسباتی آزمون 93 بیشتر از سال 92 می‌باشد و سطح دشواری این سوالات نیز بالا است. 
اما در مورد مباحث مورد سوال، به نظر می‌رسد در آزمون سال 93 جامعیت طرح تست از کلیه مباحث، بیشتر از آزمون سال 92 می‌باشد. این در حالیست که در هر دو آزمون به مبحث رویکردها و روش‌های گردآوری و تحلیل محتوا ن، توجه ویژه‌ای شده است.
نکته قابل توجه آن که در آزمون 93 از مبحث مربوط به متغیرها، که هر ساله اکثراً موضوع تست‌های متعدد بود، سوالی مطرح نشده است.

در آزمون کارشناسی ارشد سال 93 (بهمن 92) در درس سازمان‌های بین‌المللی تعداد سوالات همانند سال گذشته 20 سوال می‌باشد و بیشترین حجم سوالات آزمون از حوزه موسسات وابسته به سازمان ملل و سازمان‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای مطرح شده است.
سوالات موسسات وابسته به سازمان ملل نظر ویژه‌ طراحان سوال را در این آزمون به خود اختصاص داده‌ و دلیل آن توجه روز افزون جوامع دانشگاهی به روش‌های تحقیق کیفی و آمیخته در دهه گذشته می‌باشد.
سوالات آزمون 92 دارای سطح دشواری بالاتری بوده و نسبت به سوالات آزمون 93 تنها مباحث حفظی ساده را مورد پرسش قرار نمی‌دهد، به عبارتی بحث مفهومی حوزه اصلی طرح سوالات بوده است؛ بالعکس آزمون سال 93 سوالات حفظی اکثریت سوالات را به خود اختصاص داده‌اند. گزینه‌های آزمون 92 نسبت به 93 طولانی‌تر و سوالات دامنه گسترده‌تری از دانش مفهومی فرد را به چالش می‌کشد. تعداد سوالات مفهومی آزمون 92 بیشتر از سال 93 می‌باشد و سطح دشواری این سوالات نیز بالا است. 
اما در مورد مباحث مورد سوال، به نظر می‌رسد در آزمون سال 92 جامعیت طرح تست از کلیه مباحث، بیشتر از آزمون سال 93 می‌باشد. این در حالیست که در هر دو آزمون به مبحث ارکان سازمان ملل و موسسات وابسته به سازمان ملل، توجه ویژه‌ای شده است.
نکته قابل توجه آن که در آزمون 93 از مبحث مربوط به دبیرخانه و دبیر کل سازمان ملل، که هر ساله اکثراً موضوع تست‌های متعدد بود، سوالی مطرح نشده است.

در آزمون کارشناسی ارشد سال 93 (بهمن92) تعداد سوالات همانند سال گذشته 20 سوال می‌باشد که به مراتب نسبت به آزمون پارسال آسان‌تر شده بود. در درس سیاست تطبیقی تعداد سوالات حفظی نسبت به پارسال بیشتر شده بود. منابع که در این آزمون در درس تطبیقی به کار رفته به این ترتیب می‌باشد: چارچوبی تطبیقی برای بررسی سیاست تطبیقی از آلموند و پاول، سیاست شناسی از دکتر قوام، سیاست‌های مقایسه‌ای از دکتر قوام، مبانی سیاست تطبیقی از پاتریک اونیل.

در آزمون کارشناسی ارشد سال 93 (بهمن 92) در درس سیاست و حکومت در منطقه همانند سال گذشته تعداد سوالات 20 سوال می‌باشد و بیشترین حجم سوالات آزمون از حوزه کشورهای مربوطه مطرح شده است.
سوالات آزمون 92 دارای سطح دشواری بالاتری بوده و نسبت به سوالات آزمون 93 تنها مباحث حفظی ساده را مورد پرسش قرار نمی‌دهد، به عبارتی بحث مفهومی حوزه اصلی طرح سوالات بوده است؛ بالعکس آزمون سال 93 که کشورها مبنای طرح سوالات، قرار گرفته است و سوالات حفظی اکثریت سوالات را به خود اختصاص داده‌اند. گزینه‌های آزمون 92 نسبت به 93 طولانی‌تر و سوالات دامنه گسترده‌تری از دانش مفهومی فرد را به چالش می‌کشد.
اما در مورد مباحث مورد سوال، به نظر می‌رسد در آزمون سال 92 جامعیت طرح تست از کلیه مباحث، بیشتر از آزمون سال 93 می‌باشد. این در حالیست که در هر دو آزمون به مبحث کشورهای منطقه و اطراف آن، توجه ویژه‌ای شده است.
نکته قابل توجه آن که در آزمون 93 از مبحث مربوط به قوه مجریه وکنگره، که هر ساله اکثراً موضوع تست‌های متعدد بود، سوالی مطرح نشده است.

در آزمون کارشناسی ارشد سال 93 (بهمن 92) تعداد سوالات همانند سال گذشته 20 سوال می‌باشد که نسبت به سال 92 (بهمن 91) بسیار آسان بوده است به طوریکه پاسخ بعضی از سوالات بدیهی و با عقل سلیم نیز پاسخ داده می‌شدند. سوالات امسال نسبت به پارسال حفظی‌تر شده بود! تنها 6 سوال به کتاب سیاست شناسی دکتر عبدوالعلی قوام اختصاص یافته بود که این منبع در یکی و دو سال اخیر بسیار مهم و مورد غفلت قرار گرفته است. اما در مجموع سوالات از کتاب‌های مبانی علم سیاست دکتر عالم، آموزش دانش سیاسی از دکتر بشیریه و سیاست شناسی از دکتر قوام آمده بود.

*مدرسان شریف